پاکو پنیا

گیتار فلامنکو، مانند رقص و آواز فلامنکو، یک روش بومی و محلی برای بیان احساسات است که توسط ساکنین مناطق خاصی از آندلس، که همان اسپانیا می‌باشد، ابداع و متحول شده است. اگرچه به صورت سنت درآمده است، اسپانیایی‌ها گیتار را در اجتماعات کوچک خود، یعنی از دیگر اعضای خانواده و یا دوستان خود یاد می‌گیرند و معمولا با کتاب و نت‌خوانی سر و کار ندارند. بنابراین بخاطر داشتن این نکته حائز اهمیت است که برای یادگیری و تحسین گیتار فلامنکو هنرجو باید تا آنجا که ممکن است به قطعات اصلی فلامنکو گوش کند. اگر هنرجو به قطعات نوازندگانی که بطور مستقیم با این هنر در تماس بوده‌اند گوش کند، بدون شک قادر خواهد بود تا با لهجه فلامنکو که یادگیری و درک آن توسط علائم نت‌نویسی میسر نیست، آشنا شده و هنگام نوازندگی آن را اعمال نماید.

در کتاب پاکو پنیا قطعات دستگاه های فلامنکو سعی بر این بوده است که با استفاده از علائم و توضیحات کافی قطعات فلامنکو حتی المقدور به طور دقیق نت‌نویسی شوند. با این وجود اگر هنرجویان امکان شنیدن و همچنین نت‌خوانی قطعه را داشته باشند، آن را سریع‌تر فرا می‌گیرند. این امر به ویژه در مورد افراد تازه کار صادق است. هدف از این دوره آموزشی این بوده است که هنرجو را از هر دو روش شنیدن و خواندن بهره‌مند نماید. در این دوره، هنرجو می‌تواند به تعدادی از قطعات گوش کند، سپس با استفاده از نت‌نویسی قطعه، نت‌ها و تکنیک‌ها را فرا گرفته و آن‌ها را بنوازد، و در نهایت مجددا به قطعه ضبط شده گوش کند تا از بابت درستی و لحن تک تک صداها اطمینان حاصل نماید.

هنگام تنظیم قطعات کتاب پاکو پنیا سعی بر این بوده است که قطعات هم از جذابیت شنیداری برخوردار باشند و هم باعث تشویق و ایجاد انگیزه در هنرجو بشوند و امید است که از این بابت رضایت اکثر هنرجویان جلب گردد. بعضی از قطعات کمی پیچیده‌تر از آنچه در ابتدا مد نظر بوده‌اند تنظیم شده‌اند، اما با این وجود بیشتر فالستاها کاملا ساده و صریح می‌باشند. اکثر عبارات ریتمیک، راسگوادوها و غیره به پیچیدگی عباراتی که معمولا خود نگارنده در قطعات استفاده می‌کند نیستند، گرچه ممکن است هنگام نوازندگی هم از این نوع راسگوادو‌ها استفاده نماید. هدف این بوده است که قطعاتی جذاب و واقعی خلق گردد که از یک طرف به اندازه کافی ساده بوده تا اکثر هنرجویان از عهده نواختن آن‌ها برآیند، و از طرف دیگر به اندازه کافی مشکل باشند تا باعث تقویت تکنیک و آگاهی عمیق‌تر آن‌ها از گیتار فلامنکو باشند.

لازم به ذکر است که فلامنکو نوعی موسیقی آزاد است که شامل بداهه‌نوازی نیز می‌شود، و از نوازنده گیتار انتظار نمی‌رود که آنچه را از نوازنده دیگری آموخته است دقیقا اجرا نماید. به هنرجو توصیه می‌شود که ایده‌ها و احساسات خود را دخیل نماید. اما پیش از اقدام به بداهه‌نوازی هنرجو می‌بایست دارای درک صحیح و عمیقی از کمپاس (ساختار ریتمیک) و خصوصیات قطعه‌ای که می‌نوازد باشد. بنابراین بهتر است هنرجو در ابتدا قطعات کتاب پاکو پنیا را بطور صحیح و دقیقا مانند قطعه اصلی یاد بگیرد. با این کار وی مطمئنا با تک تک دستگاه‌های فلامنکو آشنا خواهد شد، و تنها پس از این مرحله است که می‌تواند قطعه موسیقی را به دلخواه تغییر داده و اثر شخصی خود را خلق نماید.


نظر دو تن از اساتید مجرب گیتار فلامنکو درباره کتاب پاکو پنیا:

پاکوپنیا یکی از گیتاریست‌های مشهور اسپانیا می‌باشد. او بر خلاف بسیاری از دیگر نوازندگان گیتار فلامنکو سبک سنتی خود را حفظ کرده است. وی سال‌ها در کشور انگلستان به تدریس و اشاعه گیتار فلامنکو پرداخت و با نوازنده برجسته گیتار کلاسیک، جان ویلیامز کنسرت‌های تلفیقی و آموزشی برگزار کرد. تکنیک نوازندگی او بسیار خاص و تاثیر گرفته از نینیو ریکاردو و سابیکاس می‌باشد. کتاب پاکو پنیا مجموعه‌ای از قطعات کنسرتی است که سال‌ها قبل انتشار یافته و اکنون به همت آقای فرزاد امیرانی برای اولین بار در ایران منتشر می‌شود. نکته مهم در رابطه با استفاده از این کتاب این است که هنرآموزان و علاقه‌مندان به این سبک نوازندگی باید دوره‌های ابتدائی و متوسط نوازندگی را گذرانده باشند. هنرآموزان می‌توانند از کتاب‌هایی مانند روش آموزش گیتار خوان مارتین و دیگر متدهایی که در همین رده می‌باشند استفاده نمایند. سپس با توصیه و راهنمایی معلم گیتار متخصص در فلامنکو، اقدام به نواختن قطعات این کتاب نمایند.
                                                                                                              سیمون آیوازیان


مجموعه دستگاه‌های فلامنکو، اثر پاکوپنیا یکی از کامل‌ترین منابع آموزش قطعات تک‌نوازی برای گیتار فلامنکو می‌باشد. از آنجائی‌که کتاب پاکو پنیا صرفا آموزشی نبوده و قطعات موجود در آن از نظر پیچیدگی همگی در یک حد می‌باشند، هنرجویان می‌توانند به دلخواه و یا به پیشنهاد استاد خود با هر قطعه‌ای که مایلند مطالعه این کتاب را آغاز نمایند. نکته مهمی که می‌بایست بخاطر داشته باشیم این است که هنرجو باید هنگام مطالعه کتاب پاکو پنیا از آمادگی ذهنی، گوشی و تکنیکی کافی برخوردار باشد. به عنوان مثال اگر دانشجوئی مدت‌های طولانی گیتار کلاسیک نواخته است اما هیچگونه شناخت یا ذهنیتی از موسیقی فلامنکو ندارد بدون شک با مشکلات بسیاری مواجه خواهد شد. به این دسته از هنرجویان توصیه می‌شود که قبل از شروع هر قطعه، خود را کاملا با قطعه‌ای مشابه (در همان توکه) از کتاب روش آموزش گیتار خوان مارتین آشنا سازند تا با جمله‌های ساده‌تر و کوتاه‌تر شروع کرده، و سپس هدف خود را اجراء صحیح جملات و در نهایت قطعات کتاب پاکو پنیا قرار دهند. در مقایسه با قطعات کتاب روش آموزش گیتار خوان مارتین، قطعات این کتاب دارای جملات، فالستاها و به طور کلی قطعات طولانی‌تری می‌باشند. همچنین به علت مشکل‌تر بودن ساختار جملات، دست چپ نیازمند پیچیدگی و مانور بیشتری است و به همین دلیل رعایت ریتم و حالت صحیح دشوارتر است.

این مجموعه تقریبا یک رپرتوار کامل است که اگر هنرجو بتواند با دقت کامل آن‌ها را اجرا نماید، آمادگی کافی جهت اجرای کنسرت را خواهد داشت. و اگر مایل باشد در آینده قطعات حرفه‌ای‌تر و یا حتی فلامنکوی مدرن را نیز بنوازد، به سبب پربار بودن کتاب پاکو پنیا از نظر تکنیکی، وی این آمادگی بزرگ را نیز کسب خواهد نمود. از ویژگی‌های حائز اهمیت کتاب پاکو پنیا این است که اگر نوازنده قادر باشد این قطعات را به طور صحیح و تمیز اجراء نماید، هم نوازنده و هم شنونده از آن‌ها لذت خواهند برد.
                                                                                                               شاهین علوی


کتاب پاکو پنیا قطعات دستگاه های فلامنکو اثر پاکو پنیا و با ترجمه فرزاد امیرانی در ۸۸ صفحه همراه با فایل صوتی توسط نشر نارون منتشر شده است.