یوهان سباستین باخ

کتاب سونات های ویولن یوهان سباستین باخ شامل درخشان‌ترین آثار باخ برای ویولن می‌باشد. از دیگر آثار باخ برای ویولن می‌توان به انوانسیون‌های دو صدایی برای ویولن و همچنین شش سوییت برای ویولن اشاره کرد.

سونات یا درواقع همان سوناتا (Sonata) برگرفته از فعل ایتالیایی (Sonare) به معنی نواختن یک ساز، فرمی سازی است که دارای چندین بخش با خصوصیات متفاوت می‌باشد که برای یک یا دو ساز نوشته می‌شود. در ایتالیا از پایان قرن شانزدهم کلمه سوناتا به قطعاتی اطلاق می‌گردید که هدف آنها شخصیت بخشیدن به سازهای آرشه‌ای بود. در سال 1750 بود که آهنگسازان و از میان آنها کارل فیلیپ باخ فرم سونات را پابرجا نمود و بعدها به صورت برجسته‌تر توسط هایدن، موتسارت و بتهوون ارائه گردید.

مدولاسیون برای ایجاد تنوع و تضاد در فرم سونات زیاد به چشم می‌خورد. به طور مثال در فرم‌های استاندارد، اگر سونات در یک گام بزرگ شروع شود هنگام مدولاسیون به گامی بزرگ در فاصله پنجم پایه می‌رود و اگر گام اصلی کوچک باشد به گام بزرگ نسبی مدولاسیون می‌شود.

در مکتب کلاسیک هر سونات از سه قسمت تشکیل می‌شود:
قسمت اول از دو موتیف (Motif) یا تم (Theme) کوچک تشکیل می‌شود که تمام موومان، بسط و گسترش همان دو تم می‌باشد. به طور معمول تم دوم آهنگ اصلی و تم اول فرعی می‌باشد. تم‌ها دوبار برگشت دارند که در هر برگشت با تغییرات اندکی ارائه می‌شوند. به طور مثال همان ملودی با یک مدلاسیون در فاصله پنجم آن اجرا می‌شود و با این تغییر فاصله مطبوع در عین حال که از تکرار یکنواخت پرهیز شده گوش شنونده نیز احساس خوشایندی دارد. در بسط و گسترش تم، آهنگ اصلی تغییر می‌کند ولی اساس آن حفظ می‌شود و به همین خاطر ذهن شنونده از آهنگ اصلی منحرف نمی‌شود و احساس می‌کند که این آهنگ ادامه تم قبلی می‌باشد. قسمت آخر موومان اول که کودا (Coda) نامیده می‌شود معمولا بسط یکی از تم‌ها یا هر دوی آنها است که با آکورد کامل گام اصلی به پایان می‌رسد.
قسمت دوم که بخش آهسته سونات نیز می‌باشد از یک رمانس یا ملودی آهسته‌ای با واریاسیون (Variation) تشکیل می‌شود که در واریاسیون با حفظ ملودی اصلی، در هر بار تکرار آرایشی جدید در اجرای آن وجود دارد.
قسمت سوم با نام فینال (Finale) شناخته می‌شود که از حیث ترکیب تم‌ها مانند موومان اول است. ابتدای آن با آهنگی تند شروع می‌شود. تم اصلی دارای یک تغییر جزئی و یک تغییر کلی می‌باشد و کودا با آهنگ پرسروصدائی به پایان می‌رسد.
از زمان هایدن منوئه (Minuet) و از زمان بتهوون اسکرتسو (Scherzo) به سونات افزوده شد و به همین علت برخی از سونات‌ها چهار بخشی هستند.

ساز اصلی سونات، پیانو یا کلاوسن است و چنانچه سونات برای سازهایی مثل ویولن یا فلوت نوشته شود پیانو نیز باید آن را همراهی کند. در قدیم سونات برای سه یا چهار ساز نیز نوشته شده است. برای مثال بعضی از سونات‌های باخ که برای دو ویولن تصنیف شده. در مکتب مدرن گاهی پیانو از سونات حذف می‌شود ولی در هر حال پیانو در سونات‌های دو سازی نقش ساز تکمیلی را ایفا می‌کند.

کتاب سونات های ویولن اثر یوهان سباستین باخ در ۴۸ صفحه همراه با دانلود فایل صوتی توسط نشر نای و نی منتشر شده است.