ردیف میرزا عبدالله برای تار و سه‌تار

نگارش کتاب ردیف میرزا عبدالله برای تار و سه تار به روایت نورعلی برومند به سال‌های ۱۳۵۵ برمی‌گردد. مولف در آن زمان به همراه چند تن از نوازندگان جوان که امروز از اساتید موسیقی ایرانی و یا نوازندگان شناخته شده‌اند، نزد استاد نورعلی برومند و سایر اساتید به فراگیری موسیقی سنتی می‌پرداخت. سال ۱۳۵۸ مصادف با رویدادهای انقلاب، چاپ کتاب به تاخیر افتاد و چند سال بعد در سال ۱۳۷۰ به چاپ رسید و در زمانی کوتاه‌ همه‌ی نسخه‌های کتاب به فروش رفت و پس از آن علاقه‌مندان، آن را به صورت فتوکپی تهیه می‌کردند. نگارنده به مرور زمان به این نتیجه رسید که ردیف، این شاهکار موسیقی ایرانی، شایسته‌ی چاپی نفیس است و به همین دلیل اقدام به تجدید چاپ این کتاب نمود. در این تجدید چاپ، آوانگاری به صورت روشن‌تر و زیباتر از پیش و با کمک نرم‌افزار رایانه‌ای صورت گرفته است.

یکی از اشکالات بزرگ سیستم آوانویسی غربی این است که معیارهای خود را به سایر موسیقی‌ها وارد می‌کند، درحالی که این موسیقی‌ها از تفکر دیگری به دست آمده‌اند. در نگارش ردیف به خط موسیقی، با به کار بردن آوانویسی پیوسته‌ی خطی، ساختار گوشه کاملا پنهان می‌ماند، درحالی که یکی از هدف‌های روش‌های آموزشی و پرورشی ردیف، درک ساختار گوشه‌ها است. با درک و فهم گوشه است که می‌توان آن را به ذهن سپرد و با برداشت فردی خود آن را اجرا کرد. در نهایت، با درک گوشه‌ها می‌توان به ایجاد موسیقی و آهنگسازی پرداخت و به صورت مناسب در چهارچوب ردیف، بداهه‌نوازی نمود. افسوس که آوانویسی رایج فقط برای پر کردن خطوط حامل است و ساختار پیچیده‌ی گوشه ها را نشان نمی‌دهد.

کتاب ردیف میرزا عبدالله برای تار و سه تار به روایت نورعلی برومند سعی کرده است این مشکل را با شکستن گوشه به چند تکه حل نماید. این تکه‌ها به صورت پی در پی، پشت سر هم می‌آیند. و هر خط کم و بیش با همان جمله یا بخشی از جمله‌ای متناسب است که استاد به شاگردانش می‌آموزد تا شاگرد بتواند آن را تکرار کند. دیدن یا فهمیدن اینکه جمله از کجا شروع می‌شود، کجا پایان می‌یابد، برخی انگاره‌ها چگونه گسترش می‌یابند یا این‌که چگونه جمله‌ای تکرار می‌شود، همگی یادگیری ردیف و از برکردن آن را آسان می‌کنند و در این روند خود به خود حس موسیقی پرورش می‌یابد. برای کامل‌تر شدن ردیف، چندین قطعه که در همان سنت بوده و از استادان بنامی چون عبدالله دوامی و یوسف فروتن روایت شده، به این ردیف افزوده شده‌اند.

چنانچه اهل موسیقی، مشکل پسند باشند تنها با از برکردن ردیف خرسند نمی‌شوند بلکه می‌خواهند ریشه، ویژگی و جایگاه آن را در فرهنگ موسیقی بشناسند. از این رو، در کتاب ردیف میرزا عبدالله برای تار و سه‌تار و پیوست‌های آن در بخش اول و دوم به شکلی دقیق‌ و کامل آورده شده است. در شرح و تفسیر مقدمه نیز بیشتر به هدف آموزش اندیشیده و کمتر به بررسی ردیف از دیدگاه علم موسیقی پرداخته شده است، یعنی بر مواردی تمرکز شده که برای اهل عمل موسیقی مهم هستند.

کتاب ردیف میرزا عبدالله برای تار و سه‌تار به روایت نورعلی برومند (ویراست دوم) آوا نویسی و بررسی تحلیلی ژان دورینگ ترجمه سودابه آشکار در ۳۴۸ صفحه توسط نشر ماهور منتشر شده است.