نخستین دیدار با موسیقی

در میان مُدرسان و مربیان نام‌دار شوروی، بی‌تردید آنا دنیلوونا آرتابالیوسکایا (۱۹۰۵-۱۹۸۸م) از کسانی است که در زمینه موسیقی جایگاه و مرتبه والایی دارد. این استاد صاحب‌هنر و گران‌مایه به آموزش هنرجویان جوان ارج می‌گذارد، چنان که فعالیت‌های هنری‌اش در زمینه موسیقی نمونه‌ای درخور توجه از خدمات صادقانه او به هنر موسیقی حرفه‌ای است. کوشش‌های پیوسته آرتابالیوسکایا در کتاب‌های آموزشی او، چون کتاب نخستین دیدار با موسیقی و برگزیده‌هایی برای کودک نوازنده پیانو به رشته تحریر درآمده است. این کتاب نخستین بار در انتشارات «آهنگ ساز شوروی» به چاپ رسید و در حال حاضر در میان آموزگاران و همه کسانی مشهور است که با آموزش موسیقی نسل جوان سروکار دارند و حتی در میان آنانی هم که فقط به موسیقی علاقه‌مندند آوازه گرفته است.

سالیان دراز در کلاس‌های آرتابالیوسکایا رسم بر این بود که برای هر هنرجو روزنامه یا آلبومی تهیه می‌شد و در آن خود استاد تصاویر رویایی و جذابی را، از ساختار کلاویه‌های پیانو و نت و نحوه انگشت‌گذاری و موارد دیگری را که لازمه دانش موسیقی می‌دانست، ثبت می‌کرد. در همین آلبوم، تمرین‌های گوناگونی برای ساختن قطعه‌ها و کلام آثار (اشعار) ارائه می‌شد که اغلب در طی آموزش دادن موسیقی به کودکان به کمک خود آن‌ها خلق می‌شد. کودکان، برای آموختن دقیق‌تر، مطالب را می‌نوشتند و برای همه قطعه‌ها و تمرین‌ها تصویرهایی می‌کشیدند. آلبوم‌ها با سن و شخصیت هنرجو تغییر می‌کرد. درک این درس‌ها با حضور فعال والدین در کلاس‌ها بسته بود و بیشتر مادران همراه با فرزندان خود در این کلاس‌ها شرکت می‌کردند و ساعت‌ها می‌نشستند و با دقت مطالب را در دفترهای خود ثبت می‌کردند تا بتوانند آموزش به کودکان خود را در خانه ادامه دهند؛ زیرا کودکانی بودند که کمتر از پنج سال داشتند. به همین ترتیب به تعداد کودکان آلبوم‌هایی فراهم می‌شد تا این سرمایه‌های معنوی پیوسته در حرکت و تحول تحلیل و بررسی شوند و برای عرضه انتشار فراهم آیند. در این مرحله راه دور و دراز و پرفراز و نشیب ویراستاری و تدوین در پیش بود که این وظیفه را آنا آرتابالیوسکایا و تصویرگران و ترانه‌سرایان و افراد دیگر بر عهده داشتند و عاقبت ویرایش و آماده‌‌سازی آن به هفت سال انجامید.

آنا آرتابالیوسکایا را به معنای دقیق می‌توان مدرس هنرمندی نامید. خلاقیت در تدریس او در تمامی زمینه‌های کاری‌اش، مانند آموزش خواندن نت‌ها تا گذاشتن انگشتان روی شستی‌های پیانو، بی‌نظیر بود. پیداست که در مورد گذاشتن انگشتان بر شستی‌های پیانو کمتر کسی با او برابری می‌کرده است. شیوه آموزشی آنا آرتابالیوسکایا را نباید به هیچ وجه شیوه‌ای آمرانه دانست که در آن اجرای بی چون و چرا مد نظر است. ارزش کتاب نخستین دیدار با موسیقی در آن است که به شکوفایی شخصیت هنری هر هنرجو به شیوه خاص خود او توجه دارد و این رویکرد، به سهم خود، به تحقیق مداوم و بی وقفه و خلاقیت استاد نیاز دارد.

از ویژگی‌های شیوه آموزشی آنا آرتابالیوسکا توام بودن نکات آموزشی و انتخاب عالی آثار هنری است. وی، با توجه به سنت‌های کهن مکتب پیانوی روسی، در شیوه آموزشی خود هم زمان بهترین دستاوردهای آموزشی کنونی موسیقی را با تمام ویژگی‌های مثبت آن پیشنهاد می‌کند. این روش پسندیده در مدت کوتاهی جایگاه خود را در تجربه آموزش پیانو کسب کرده است.

در کتاب نخستین دیدار با موسیقی توصیه‌های سودمند، روشمند و راهنمایی‌های اجرایی آنا آرتابالیوسکایا عینا حفظ شده است. لازم به یادآوری است که سراسر کتاب با کتاب‌های معتبر مقابله و تصحیح شده است.درس‌های این مجموعه برای نخستین سال آموزش موسیقی در نظر گرفته شده و چون برای کودکان است، به زیبایی آراسته شده است. در بخش توضیحات این کتاب، که بخشی جداناپذیر از کتاب است، روی سخن به هنرآموزان یا خود والدین است. قطعات و تمرین‌هایی که در سطح درک ساده و تخیل کودکانه است با روشی منطقی تدوین شده است. این قطعات و تمرین‌ها به ترتیبی مشخص و با توجه به قرارگرفتن دست‌ها و انگشتان بر کلاویه‌های پیانو و ملکه شدن مهارت نوازنده پیانو و فراگرفتن دانش موسیقی ارائه داده می‌شود.

کتاب نخستین دیدار با موسیقی اثر آنا آرتابالیوسکایا ترجمه دلبر حکیم آوا، میربابا میررحیم در ۱۴۰ صفحه همراه با مجموعه صوتی توسط نشر گیسا منتشر شده است.