سنتور چهار دستی

اغلب قطعات موسیقی کودکان از نظر ملودی ساده، اما به اقتضای نیاز کودکانه تند و پرتحرک هستند و در نتیجه اجرای آن‌ها توسط کودک و به ویژه در مراحل نخست یادگیری بسیار دشوار است. کتاب سنتور چهار دستی تلاشی است برای حل این معضل با الهام از قطعات ساده تنظیم شده برای چهاردست پیانو. در این گونه قطعات استاد با همراهی خود، ملودی‌های ساده و ابتدائی هنرجو را جانی تازه می‌بخشد و از احساس ملال و خستگی هنرجو در اجرای قطعه که ناشی از ضعف تکنیک و مهارت لازم در نوازندگی است می‌کاهد و درنتیجه طی مسیر دشوار یادگیری را در مراحل اولیه برای هنرجو آسان‌تر و دلچسب‌تر می‌کند.

سنتور از معدود سازهای ایرانی است که می‌توان این شیوه را در آن به کار برد و قطعات تنظیم شده در کتاب سنتور چهار دستی با الهام از این شیوه و پس از بارها آزمون و خطا و همراهی عملی آن‌ها با کودکان هنرجو شکل گرفته‌اند. ناگفته پیداست که محدودیت کوک سنتور در نحوه تنظیم این قطعات بسیار دخالت داشته و گاه مؤلف را ناچار به صرف نظر از یک تنظیم بهتر و زیباتر ساخته است. برخی توضیحات درباره کتاب سنتور چهار دستی به شرح زیر می‌باشد:
۱. در تمامی قطعات کوک مبنای سنتور برای هنرجو دستگاه شور و منطبق بر کتاب‌های آموزش مقدماتی سنتور، نظیر دستور سنتور، تألیف استاد فرامرز پایور، و شیوه سنتورنوازی، تألیف استاد پشنگ کامکار فرض شده است.
٢. اغلب قطعات به گونه‌ای تنظیم شده‌اند که سیم‌های زرد تنها مورد استفاده معلم هستند. در مواردی نیز به منظور تنوع در صدادهی و همچنین آشنایی هنرجو با سیم‌های زرد شاگرد از سیم‌های زرد و سفید استفاده می‌کند که در این گونه موارد هنرآموز سمت چپ هنرجو قرار می‌گیرد و با استفاده از سیم‌های پشت خرک وی را همراهی می‌کند ( مانند قطعات «ساعت» و «بادبادک‌ها»).
٣. در چند قطعه نیاز به نت لابکار در سیم‌های سفید است که هنرجو می‌تواند با راهنمایی استاد، تنها با جا به جایی اندک خرک چهارم، این نت را مهیا سازد و نیازی به تغییر کوک نیست. بدیهی است در چنین مواردی از سیم‌های پشت خرک چهارم استفاده نشده است.
۴. از مضراب‌گذاری در بخش مربوط به معلم طبعا خودداری شده است. اما با توجه به محدودیت فضای اجرا و نزدیک بودن فاصله هنرآموز و هنرجو (در قیاس با پیانو) پیشنهاد می‌شود مضراب‌گذاری‌ها به گونه‌ای انجام شود که دست‌های هنرآموز چندان به فضای سیم‌های سفید وارد نشود تا هنرجو را در اجرای بخش خود دچار زحمت نسازد.
۵. از آنجا که بخش همراهی معلم در بیشتر موارد با نت‌های زیر حامل یا بالای حامل اجرا می‌شود. در برخی موارد تنها برای سهولت نت‌خوانی از علامت ....... 8 در زیر یا بالای حامل استفاده شده است.
۶. بخش وسیعی از قطعات ساخته شده برای کودکان در گام‌های ماژور و مینور هستند و بدون شک تغییرکوک خرک‌های زرد نسبت به کوک معمول شور ( به ویژه خرک چهارم زرد به لا مل یا لا بکار) می‌توانست برای تنظیم این قطعات در گام‌های سی بمل ماژور و می ‌بمل ماژور و گام‌های مینور همسایه آن بسیار راهگشا باشد.
۷. ترتیب و نحوه تنظیم قطعات در بخش هنرجو تا حد امکان از ساده به دشوار است. با این حال، نگارنده بر این باور است که این قطعات می‌بایست حتما در کنار کتب آموزشی دیگر و مناسب بزرگسالان تدریس شوند و به تنهایی نمی‌توانند پاسخگوی تمامی نیازهای آموزشی هنرجویان باشند.

کتاب سنتور چهار دستی ترانه‌های کودک هم‌نوازی معلم و شاگرد گردآوری و تنظیم رامین صفایی در ۵۶ صفحه توسط نشر خنیاگر منتشر شده است.