ترانه‌های لاله‌زار

کتاب ترانه‌های لاله‌زار، گزینش و نت‌نگاری محمود بامداد، از نظر مقام و ملودی برگرفته از ردیف موسیقی دستگاهی و نمونه ساده آن، و از نظر کلام تابع عروض شعر فارسی‌اند و اصطلاحا به نام موسیقی «کوچه بازاری» شناخته می‌شوند که در واقع موسیقی مردمی (پاپ) ایرانی است. موسیقی مردمی در همه ملل بوده و دارای بیان ساده، روان و به دور از تکلف مفاهیم با استفاده از موسیقی و کلام است. ناز و نیاز عاشق و معشوق گاه با کلامی پرطمطراق و مزین به صنابع ادبی و سرشار از واژه آرایی‌های ظریف، نشسته بر آهنگی پیچیده و پر پیچ و تاب ، به گوش اهل فن می‌رسد و گاهی کلامی ساده و نغمه‌ای روان بیانگر همان احساس است که به گوش صاحبدلان می‌رسد. دو نکته در هر قطعه کتاب ترانه‌های لاله‌زار بسیار مهم می‌باشد:
۱. صنعت و فن
۲. مفهوم

عموم قطعات کوچه و بازاری ازنظر صنعت و فن در ملودی و شعر ساختاری ساده دارند و ویژگی اصلی آن‌ها بیان ساده و همه فهم آن‌هاست. هرچند بسیاری از قطعات این ژانر از نظر مفهوم شعر مضامین فکاهی و سطحی دارند و احتمالا کاربرد این ژانر (تفریح و سرگرمی) دلیل آن می‌باشد، قطعاتی که در این مجموعه گلچین شده مضامین شعری مورد قبول و بعضا فاخر و ملودی‌هایی دارند که ذوق و نبوغ و بی‌آلایشی آهنگسازان این قطعات را می‌رساند؛ آهنگسازان و ترانه سرایانی که عموما در گمنامی فعالیت می‌کردند و حتی اگر آهنگساز یا ترانه سرایی بنام در این ژانر فعالیت می‌کرد نام و نشانی از خود در اثر به جا نمی‌گذاشت تا شاید روزی، خاطره‌ای، نوشته‌ای ، نام صاحب اصلی اثر را مشخص می‌کرد.

ویژگی مهم قطعات کتاب ترانه‌های لاله‌زار مقبولیت و رواج آن‌ها در نسل‌های بعدی است بدون کوچکترین تلاش و عمدی. حتی بعضا مضامین یا گوشواره‌ی کلام این ترانه‌ها به صورت ضرب المثل بین مردم رواج دارد. مسلما نگاه تحقیرآمیز به این ژانر حاکی از ناآگاهی و عدم شناخت عمیق ملودی و شعر است؛ چه بسیارند ملودی‌ها و کلام‌های پرزینت با مفاهیم سطحی.

ویژگی دیگر این ژانر موسیقی اجرای دلنشین، صمیمانه و بی‌تکلف آن است؛ به معنای اینکه خواننده و نوازده کاملا به حس و حال و بیان ملودی و کلام آگاه است. اکثر هنرمندان این ژانر تحصیلات موسیقایی نداشتند و به طور ذوقی و تجربی توانایی خوب خواندن و خوب نواختن را داشتند و این ذوق خداداد و آنِ ذاتی کاملا در آثارشان شنیده می‌شود که البته در بسیاری از ژانرهای دیگر به گوش نمی‌رسد.

توضیحاتی درباره‌ی نت‌نگاری کتاب ترانه‌های لاله‌زار:
۱. ترانه‌ها به ساده‌ترین شکل ممکن نت‌نگاری شده و در نگارش آن‌ها علائم تزئین، مثل دراب، مالش و...، استفاده نشده تا برای نوازندگان مبتدی و متوسط تمامی سازها قابل استفاده باشند. بنابراین، نوازندگان پیشرفته خود می‌توانند ترانه‌ها را بنا بر تکنیک ساز خود تنظیم و اجرا کنند.
۲. تمامی نت‌ها در محدوده صوتی سازهای موسیقی دستگاهی نوشته شده‌اند. بنا بر گسترۀ صوتی ساز و سلیقه نوازنده می‌توان ملودی و تکرارهای آن را از محدوده‌ای بم‌تر یا زیرتر نواخت.
۳. در جمله‌ای از ترانه «خسته‌ام از تو» نت‌های کروماتیک به کار رفته است که با کوک سنتور قابل اجرا نیست. بنابراین، در نگارش آن هم جمله اصلی و هم جمله پیشنهادی که با سنتور قابل اجرا باشد درج شده است.
۴. در اجرای ترانه «گل مریم» با سنتور می‌توان برای پرهیز از تغییر کوک شور سُل به جای لابمُل از لاکرُن، و به جای می بکار از می‌کرُن استفاده کرد.
۵. در اجرای ترانه «خسته‌ام از تو» با سنتور می‌توان برای پرهیز از تغییر کوک شور سُل لابمُل از لاکرُن استفاده کرد.
۶. توالی راست و چپ مضراب‌ها در نت‌نگاری کتاب ترانه‌های لاله‌زار برای سنتور در نظر گرفته شده است و در اجرا با ساز دیگر امکان تغییر دارد.

کتاب ترانه‌های لاله‌زار گزینش و نت‌نگاری محمود بامداد در ۵۶ صفحه توسط نشر خنیاگر منتشر شده است.