قطعه - تمرین‌هایی برای ارکستراسیون

کتاب قطعه - تمرین‌هایی برای ارکستراسیون، تالیف ف. ویتاچک، به منزله‌ی کتابی کمک آموزشی برای دانشجویان دانشکده‌های تئوری - آهنگسازی مراکز عالی موسیقی بر اساس دوره‌ی ارکستراسیون می‌باشد. این قطعه – تمرین‌ها، آثار ارکستری اوریژینالی‌اند که به صورت کلاویر (بدون ویژگی‌های پیانویی) به هنرجو عرضه می‌شوند، یعنی، در حقیقت، نه کلاویر، بلکه پیش‌نویس کامل و دقیق تشریح ارکستری.

در کتاب قطعه - تمرین‌هایی برای ارکستراسیون، بافت موسیقایی به صورت آماده و کاملا سازگار با ارکستراسیون به دانشجو عرضه می‌شود، و پرداختن به «انتقال از زبان پیانو به زبان ارکستر» لازم نیست. در اغلب تکالیف نیز، به این مسئله، که این یا آن گروه از ارکستر چه نقشی را ایفا خواهند کرد، یا کدام بخش از صداها را باید به عهده گیرند، اشاره شده است.

انتخاب سازهای مناسب برای هر عنصر بافت، و حل این مسئله که در کدام کمیت (سولو، دوتا در اونیسون، سه تا در اونیسون) و با کدام شیوه‌ها باید آن را اجرا کرد، بر عهده‌ی هنرجو است. به این ترتیب، دانشجو می‌تواند به «خود ارکستراسیون» و هم چنین مسائل مرتبط با نوشتن صحیح و دقیقا پارتیتوری، بپردازد. در کلاس‌های ارکستراسیون، اغلب با نادیده گرفتن این وجه از کار از طرف دانشجویان، وفور انواع اشتباهات در پارتیتورهای آن‌ها، همچنین نوشتن بی‌مبالات و نادقیق، وجود دارد. نوشتن کاملا اصولی طبق سنت‌های معمول، استفاده از اصطلاحات درست، گذاشتن سایه روشن‌های دینامیک و خط‌های اتحاد (و در صورت وجود دو پارت روی یک سطر گذاشتن سکوت‌ها برای بخش صدایی خاموش) والی آخر، را باید فراگرفت.

واضح است که ف. ویتاچک قصد ندارد کتاب قطعه - تمرین‌هایی برای ارکستراسیون را جایگزین تمرین‌های معمول (یعنی ارکستراسیون آثار پیانویی آهنگسازان مختلف کند. این نوع کار دانشجویی (که رایج‌تر است)، مسلما، همچنان جای بارزی در درس‌های ارکستراسیون، خواهد داشت. لازم به دکر است پیش از پرداختن به حل قطعه – تمرین‌ها، فراگیری دانش مختصر و ضروری سازشناسی الزامی است.

در کتاب قطعه - تمرین‌هایی برای ارکستراسیون، ۳۵ قطعه - تمرین هست، که در توالی معین و متدیک متناسب با آموختن تدریجی گروه‌های مختلف ارکستر، و هم چنین سازهای خاص جداگانه، گروه‌بندی شده‌اند.
قطعه‌های ۵-۱: برای سازهای زهی آرشه‌ای در نظر گرفته شده‌اند و به ترتیب پیچیدگی مرتب شده‌اند: اگر در ابتدا تمرینی می‌آید، که یک هنرجوی بی‌تجربه می‌تواند آن را به دلیل ساده بودن بافتش حل کند، ولی در سه تمرین آخر، مسائل نسبتا پیچیده‌ی استفاده از دوبل نت‌ها و آکوردهای سه سیمی، استفاده از شیوه‌های خاص تولید صدا، اشتریخ‌های مختلف، فلاژوله‌ها، قرار داده می‌شوند.
قطعه‌های ۹-۶: که بخش دوم را تشکیل می‌دهند (بادی‌های چوبی)، شیوه‌های اجرا در اکتاو، چینه‌بندی، محصور کردن و تقاطع بخش‌ها آموزش داده می‌شوند؛ استفاده از سازهای خاص - فلوت پیکولو، کر آنگله، باس کلارینت، کنترفاگوت و دیگران - فراگرفته می‌شوند.
قطعه‌های ۱۳- ۱۰: بخش سوم کتاب را شامل می‌شوند، که به تلفیق دو گروه اختصاص یافته‌اند (بادی‌های چوبی و زهی‌ها).
قطعه‌های ۱۶-۱۴: بخش چهارم می‌باشند که به هورن‌ها توجه دارند، که در اینجا در پیوند با بادی های چوبی بررسی می‌شوند.

قطعه‌های ۲۲-۱۷: بخش پنجم و جمع‌بندی بخش‌های قبلی است. استفاده‌ی هم زمان از زهی‌ها، بادی‌های چوبی و هورن‌ها را در نظر دارد. این قطعات برای ارکستر کوچک (بدون ترومپت‌ها) ارکستراسیون می‌شوند.
آخرین تمرین از این تمرین‌ها، تا حدی جداست - در این تمرین، هارپ ظاهر می‌گردد و توجه اصلی معطوف به فراگیری Glissando است. در بخش پایانی کتاب - در قطعه – تمرین‌ها برای ارکستر سمفونیک بزرگ – مطالعه‌ی بعدی هارپ ادامه می‌یابد.
قطعه‌های ۲۵-۲۳: در این بخش به ارکستراسیون برای سازهای بادی برنجی اختصاص یافته است
قطعه‌های ۲۸-۲۶: برای سازهای هر دو گروه در نظر گرفته شده‌اند – چوبی‌ها و برنجی‌ها.
قطعه‌های ۳۵-۲۹: در این بخش فراگیری پیوند هر سه گروه اصلی ارکستر، در مقابل هنرجو می‌باشد.

کتاب قطعه - تمرین‌هایی برای ارکستراسیون اثر ف. ویتاچک ترجمه مسعود ابراهیمی در ۲۵۲ صفحه توسط نشر هم‌آواز منتشر شده است.