گام و آرپژ

انواع مختلف گام و آرپژ که برای رشد توانایی و مهارت‌های الزامی حرفه‌ای اجرای پیانو باید به دست آورد، در کتاب گام و آرپژ برای پیانو، تالیف ن. و. شیرینسکای، به ترتیب از آسان به پیچیده‌تر ارائه شده‌اند. وقتی که هنرجو به اجرای این انواع گام و آرپژ مسلط شد، می‌تواند آموزش آثار «ویر توزی» (Virtuosi) را مسلما شروع کند. توصیه می‌شود که اجرای گام از سال دوم آموزش پیانو، با گام‌های ما‌ژور در محدوده‌ی دو اکتاو شروع شود. این گام‌ها با حرکت هم جهت (موازی) دو دست، در فاصله‌ی اکتاو، و نیز با حرکت مخالف دو دست (که از یک صدا شروع می‌کنند) اجرا شوند.

«تمرینات برای آمادگی» که در کتاب گام و آرپژ برای پیانو پیشنهاد شده به هنرجو امکان اجرای بهتر لگات (Legato)، «هموار کردن» نوک انگشتان ( تمرینات ۱، ۲ و ۳)، انتقال از اولین انگشت (تمرینات ۴ و ۵) را می‌دهند. هم زمان یا یک ماه دیرتر، می‌توان آکُرد شکسته را تمرین کرد که برای اجرای آن‌ها تمرینات آمادگی (تمرینات ۶، ۷، ۸ و ۹) ساخته شده‌اند. بعد از نیم سال می‌توان اجرای گام کرُماتیک را از نت دُ شروع کرد (اول در فاصله ی اکتاو و در حرکت هم جهت و سپس در حرکت مخالف).

هنرجو می‌بایست پس از تسلط یافتن در اجرای گام‌های ماژر و آکُردهای شکسته‌ی ماژر، در سال سوم آموزش اجرای گام‌های مینُر و آکُردهای شکسته‌ی مینُر را شروع کند. در این مورد تمرینات برای آمادگی (تمرینات ۱ تا ۹) در تنالیته‌های متناسب مفید هستند. در سال چهارم آموزش نیز هنرجو می‌تواند اجرای «آرپژ بلند» را روی آکُردهای سه صدایی شروع کند. تمرینات ۱۰ تا ۱۵ دارای عوامل (Elements) این آرپژ می‌باشند.

زمانی که هنرجو، آزاد و با اطمینان، گام و آرپژ را در محدوده‌ی دو اکتاو اجرا کرد، وسعت آن‌ها را باید تا محدوده‌ی چهار اکتاو افزایش دهد. پله‌ی بعدی، اجرای گام در هر دو حرکت هم جهت و مخالف است که آن «حرکت مختلط» (Mix) نام دارد. همچنین اجرای «آرپژ بلند» روی آکرُدهای سه صدایی ماژر و مینُر در محدوده‌ی چهار اکتاو الزامی است.

بهتر است در سال چهارم یا پنجم آموزش، تمرین گام در فواصل سوم، دهم و ششم، «آرپژ بلند» روی آکُردهای سه صدایی با معکوس‌هایشان؛ آکُردهای شکسته و آرپژ بلند روی آکُردهای «هفتم کاسته» و «هفتم نمایان» (D7) شروع شود. بعد به نوبت خود تمرین آکُردهای شکسته‌ی ۲ روی آکُردهای سه صدایی، هفتم کاسته و هفتم نمایان آغاز شود.

با چنین ترتیب آموزش گام و آرژ، هنرجو می‌تواند به مسائل تکنیکی پیچیده‌تر، تقریبا در سال هشتم آموزش بپردازد: ۱۱ نوع آرپژ که از یک نت شروع می‌شوند و گام در سوم‌های موازی (سوم های دوبل). تمرینات ۱۶ تا ۱۸، تمرینات آمادگی برای اجرای گام در سوم‌های موازی می‌باشند. برای لگاتی بهتر و هم زمان بودن هر جفت از سوم‌ها، توصیه می شود تمرینات ۱۶ تا ۱۸ در سکوئنس دیاتنیک و با انتقال بالارونده کار شود. انگشت‌گذاری «پ. پابست» (P.Pabst) برای گام در «سوم‌های موازی»، راحت‌ترین انگشت گذاری می باشد.

سیستم آموزش گام و آرپژ پیشنهاد شده، بر اساس تجربه‌ی کار بخش پیانوی «سنترال سکول» در نزد کنسرواتوار (دانشگاه) مسکو، به نام «چایکوفسکی» تنظیم شده است.

کتاب گام و آرپژ برای پیانو اثر ن. و. شیرینسکای ترجمه دلبر حکیم آوا، میربابا میررحیم در ۱۱۲ صفحه توسط نشر چنگ منتشر شده است.