فرم موسیقی

ویلیام کول در کتاب فرم موسیقی به بررسی فرم‌هایی می‌پردازد که استفاده از آن‌ها در سیصد سال گذشته معمول بوده است. خواننده این کتاب می‌بایست خود را مجهز به نسخه‌های شخصی از سونات‌های پیانوی موتزارت، هایدن، بتهوفن و دو کتاب چهل و هشت فوگ و پرلود باخ کند. همچنین باید اطلاعات کافی درباره این آثار داشته باشد نه آن که اوقات خود را فقط صرف مطالعه درباره موسیقی بکند، همچنین باید به کتاب آثار برگزیده تاریخ موسیقی اثر داوید سن و اپل نیز دسترسی نیز داشته باشد زیرا برای مطالعه فصل‌های مربوط به فرم‌های کنترپوان و سونات‌های اولیه، برای وی ضروری خواهد بود.

در کتاب فرم موسیقی سریعترین راه برای یافتن اطلاعات مربوط به فرم موسیقی، مراجعه به واژه‌نامه پایانی کتاب است. آنجا یا خود فرم مورد نظر شرح داده شده است یا به شماره صفحه‌ای اشاره دارد که آن فرم در آنجا مورد بحث قرار گرفته شده است.

برای آشنایی بیشتر این سوال پیش می‌آید که فرم موسیقی چیست؟ به بیان کوتاه، نقشه ساختمانی یک کمپوزیسیون موسیقایی است. بسیاری از آثار نوشته شده در طول سه قرن گذشته، کم و بیش در چارچوب طرح‌هایی از پیش آماده ارائه شده‌اند. شناسایی این طرح‌ها نسبتا آسان و درکشان برای شروع مطالعه گسترده‌تر موسیقی سودمند است. فرم چگونه می‌تواند یکی از ویژگی‌های موسیقی باشد؟ از تعاریفی که فرهنگ انگلیسی آکسفورد در برابر کلمه فرم ارائه می‌دهد یک، سیمای آشکار و دیگری نظم و ترتیب اجزا است.

موسیقی، طول معینی از زمان را اشغال می‌کند و تنها وسیله اندازه‌گیری فیزیکی آن، دقیقه و ثانیه است، هیچ گونه سیمای آشکاری ندارد و شناسایی شکل آن فقط از راه گوش میسر می‌شود و در حقیقت توالی یک رشته صداهای ساده یا مرکب می‌باشد. گوش انسان بعد از شنیدن نخستین صدا، آن را به صدای بعدی پیوند می‌دهد، در حالی که گوش متوجه صدای حاضر می‌شود ذهن ضمن تداعی صدای پیشین در انتظار صدای بعدی است. این در حقیقت، موجودیتی در سه سطح است، به این معنا که ذهن هم در گذشته و هم آینده سیر می‌کند، در حالی که گوش فقط با زمان حال سروکار دارد.

به طور کلی می‌توان گفت که فرم از دل عبارت‌هایی که به صورت تکرار، گسترش یا متضاد در قطعه نمود می‌کند. به خاطر سپردن عبارت‌های گوناگون، بعد از یک‌ بار گوش کردن، اغلب دشوار است، اما بر اثر تکرار، حافظه آن‌ها را می‌پذیرد. همچنین آشنایی با نت‌خوانی، شخص را قادر می‌سازد تا صداهای موسیقی را سریعتر درک کند. تعقیب پارتیتور با چشم، گوش را در پیگیری الگوی نت‌ها یاری می‌دهد، ولی فرم موسیقی باید از طریق گوش دریافت و فهمیده شود.

کتاب فرم موسیقی اثر ویلیام کول ترجمه کریم گوگردچی در ۲۲۸ صفحه توسط نشر پارت منتشر شده است.