عارف قزوینی
ابوالقاسم عارف قزوینی در حدود سال ۱۲۵۹ (ه.ش) در قزوین متولد شد. پدرش ملاهادی، وکیل بود. خواندن و نوشتن فارسی و مقدمات عربی را در مکتب و خط را پیش سه نفر از خطاطان معروف قزوینی و موسیقی را نزد حاج صادق یاد گرفت. ۱۶ ساله بود که به تهران آمد و ماندنی شد. در ۱۷ سالگی به دختری عشق و علاقه پیدا کرد و پنهانی با او ازدواج کرد. (تصنیف دیدم صنمی ... را در وصف ایشان سرود) اما به علت مخالفت خانواده‌ی دختر، با وجود عشق بسیار او را طلاق داد و تا آخر عمر ازدواج نکرد و سیر و سلوک عاشقی را پیشه کرد. چند سالی گذشت تا کم کم نغمه‌ی مشروطه از گوشه و کنار شنیده می‌شد. عارف از همان ابتدای جنبش آزادی به سوی مشروطه خواهان روی آورد. وی اولین تصنیفش را در سن ۱۸ سالگی ساخت.
موفقیت عارف مرهون تصنیف‌های اوست که بسیار ساده است و شاعر هر کدام را به منظوری سیاسی سروده است. عارف هم تصنیف وطنی - سیاسی ساخته و هم تصنیف‌های عاشقانه و در هر زمینه هم تا حدی سنت شکنی کرده است. یکی از مزیت‌های تصنیف‌های عارف آن است که خود هم شاعر، هم موسیقی‌دان و هم خواننده بود و به تصنيف‌ها معنی و مفهوم ملی داده است. عارف در مورد تصنیف و تصنیف‌سازی عقیده داشت که تصنیف نباید تحریر داشته باشد، تا مردمی که هم صدا و تحریر ندارند بتوانند به راحتی از پس اجرای آن برآیند. به دلیل سادگی و نداشتن اوج و این که غالب تصنيف‌ها قابل اجرا روی یک یا دو گوشه است، تصنیف‌های عارف را مردم هم می‌توانستند بخوانند.
عارف چند بار بر اثر سرودن غزل‌ها و ترانه‌هایش با مشکل مواجه شد و دستگاه حکومت او را مورد تعقیب قرار داد. او در سرتاسر زندگی خود همیشه صراحت داشته و این حداقل در تصنیف‌های اجتماعی و سیاسی او به خوبی مشهود است. تصنیف‌های عارف چون اکثرا در وصف حال و اوضاع زمانه بود همگی تأثیر بسزایی در مجامع آن روز داشت.
عارف از اولین کسانی بود که در ایران کنسرت برگزار کرد. کنسرت‌های او همیشه پر رونق و پر ازدحام بود. از جمله خوانندگان پرآوازه که برخی تصنیف‌های عارف را اجرا کرده‌اند: قمرالملوک وزیری، عبدالله دوامی، الهه، محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، سیما بینا، پریسا و... می‌باشد. او در سال‌های پایانی با فقر دست به گریبان بود و اگر چه دوستان، دور و نزدیک به او کمک می‌کردند، این امر به روح آزاده‌ی شاعر لطمه می‌زد و او را شرمنده می‌ساخت. عارف در بهمن ماه ۱۳۱۲ (ه.ش) در همدان درگذشت.
از عارف قزوینی آثار فراوانی به جا مانده است و کتاب تصنیف‌های عارف یکی از بهترین نمونه‌هایی است که به ۱۹ تصنیف از ایشان پرداخته است.
