علی اکبر شیدا
اگر بتوانیم دوره‌ای را به عنوان دوره‌ی معاصر موسیقی ایرانی بدانیم، بی گمان علی اکبر شیدا یکی از پیشگامان چنین دورانی است. علی اکبر، پسر مرشد علی، در سال ۱۲۵۹ (ه.ق) برابر با ۱۲۱۷ (ه.ش) در یکی از پرحادثه‌ترین دوران ایران در شیراز به دنیا آمد.
شعر شیدا هم تحت تأثیر شاعران بزرگی نظیر سعدی و حافظ است و هم به اقتضای تصنیف‌سازی، از قید و بندهای شعرهای قدیمی آزاد. (یعنی نوعی آزادی در کلام) به طوری که شاید در شعر فارسی تا پس از شعر آزاد نیما کم‌تر بتوان نظیر آن را یافت. در سال‌هایی که شیدا تصنیف می‌ساخت بهره‌گیری از سه‌تار رواج داشت. او با بهره گرفتن از این دستاورد فضای تصنيف را دگرگون ساخت. شیدا مضامین تصنیف‌ها را براساس موسیقی متکی بر ردیف‌ها و آهنگ‌ها می‌سرود و در واقع او بازگشتی است به نسلی از موسیقیدانان که هم شاعر بودند و هم آهنگ‌ساز.
از بنیان گذاران موسیقی ایران یکی میرزا عبدالله است و دیگری شیدا که نخستین تصنیف ساز شناخته شده موسیقی ایرانی است. از ویژگی‌های بارز شیدا این بود که موسیقی را به محافل عارفانه محدود نکرد و با توجه به علاقه‌ی مردم تصنیف‌های مردم پسند ساخت. او به تعبیر یحیی آریان‌پور به تصنیف سر و سامان داد.
خالقی درباره‌ی آثاری که شیدا آفریده است می‌گوید که آهنگ و اشعارش بسیار مطلوب و دلنشین است و ساخته شدن هر یک دارای ماجرایی است. تصنیف‌هایی که شیدا ساخته بود مورد استقبال عامه قرار گرفته و از این دوره به بعد با همت روح الله خالقی، جواد معروفی، بزرگ لشگری و ... با صدای محمدرضا شجریان و ... مجموعه‌ای از ترانه‌های ماندگار ایران بر اساس کارهای شیدا ساخته شد که یکی از مهم‌ترین گنجینه‌های موسیقی ایرانی محسوب می‌شود.
از مهم‌ترین تصنیف‌های ساخته‌ی شیدا می‌توان از: ای بت چین، باشد از لعل تو، ای که به پیش قامتت، امشب شب مهتاب، عقرب زلف کجت و... نام برد. شیدا در سال ۱۳۲۴ (ه.ق) برابر با ۱۲۸۲ (ه.ش) در ۶۵ سالگی در تهران درگذشت.
