نواخته‌های استاد اصغر بهاری

قطعه‌های نوشته شده در کتاب نواخته های استاد اصغر بهاری، همگی از بداهه‌نوازی‌های استاد بهاری است که در لحظه‌ی اجرا خلق شده‌اند. بداهه‌نوازی رکن موسیقی و اوج نوازندگی است که رسیدن به این مرحله‌ی عالی، علاوه بر این که سال‌ها عمر و تجربه می‌طلبد، نیازمند روحی پرشور، درونی پاک و زلال، زیبایی شناسی قوی، حس ریتمیک ویژه، و... هزار نکته‌ی باریک‌تر ز مو است.

استاد اصغر بهاری به معنای حقیقی کلمه، بداهه‌نوازی تمام عیار بود. هیچ دربند گذشته نبود. در لحظه خلق می‌کرد و هرلحظه نسبت به لحظه‌ی قبل نو می‌شد. شاید به جرأت بتوان گفت، اجرای دوباره‌ی آنچه نواخته بود به سادگی برایش میسر نبود، زیرا جریان سیال ذهن و احساس، توان تکرار و یادآوری را از کف او می‌ربود. انگار به دریایی جوشان و پرغلیان از موسیقی ناب وصل بود که تکرار، ضرورت خود را از دست می‌داد. حتا اجرای جمله‌های مشابه نیز با زینت‌هایی متفاوت و حال و هوایی تازه صورت می‌گرفت. وی ده‌ها سال خوشنوازی کرد. ساز در دست او همچون توسنی بال‌دار، پرواز به عالم خیال و بی‌قراری را میسر می‌ساخت و تبلور راستین زیبایی و لطافت بود. همچون پیر چنگی، سال‌ها به دور از هرگونه تظاهر و خودنمایی عاشقانه نواخت و در این رهگذر به زندگی مادی و ظواهر آن نیز توجهی نداشت. انسانی فروتن، دوست داشتنی و سخاوتمند بود و هرگز از تعلیم آنچه می‌دانست دریغ نمی‌ورزید و حقیقتا تمام این صفات در ساز او نیز تجلی داشت و همین آراستگی و صفات عالی، سازش را از نوعی دیگر کرده است.

چند نکته‌ی مهم در ارتباط با متن کتاب نواخته های استاد اصغر بهاری:
۱- ملودی تعدادی از قطعات دارای شروعی یکسان است که در ادامه متنوع و دگرگون می‌شوند. در کتاب حاضر برای ارائه‌ی بهتر شیوه‌ی بداهه‌نوازی استاد بهاری به نوشتن همه‌ی آن‌ها مبادرت شده است؛ مانند پیش درآمدهای شور و تعدادی از چهارمضراب‌ها.
۲- اجرای فواصل توسط استاد بهاری از ویژگی خاصی برخوردار است که از این جهت می ‌واند برای موسیقی‌دانان ارزنده باشد. برای درک درست فواصل علاوه بر علامت‌هایی که در سرکلید نوشته شده است بهترین حالت شنیدن آثار ایشان است.
۳- چهارمضراب‌ها اغلب تلفیقی از دو ریتم ۶/۱۶ و ۳/۸ هستند که اکثرا ۶/۱۶ نوشته شده‌اند.
۴- از آن‌جا که تصور ریتمیک نزد قدما، تناسب تام و تمام با تئوری رایج موسیقی ندارد، گاهی به ناچار آکسان‌ها و دسته‌بندی نت‌ها در انتهای میزان پایان نیافته و به میزان بعد کشیده شده است.
۵- در جاهایی که بداهه‌نوازی‌ها به همراهی تمبک بوده‌اند، بداهه‌های تمبک با یک میزان که در آن سکوت سفید قرار دارد، نمایش داده شده است. در اجرای با یک ساز، آن میزان‌ها را می توان نادیده گرفت.
۶- امکان ثبت آرشه‌های راست و چپ و تغییر آن‌ها در اجراهای استاد بهاری به سادگی میسر نیست اما تا آن‌جا که ممکن بوده است سعی شده تا تغییرات آرشه درست و دقیق نوشته شوند.
۷- دراب‌ها باید با آرشه‌ی چپ اجرا شوند، حتا اگر آرشه‌ی قبل از دراب، چپ باشد.

کتاب نواخته های استاد اصغر بهاری گردآوری مهدی علومی در ۹۶ صفحه توسط نشر ماهور منتشر شده است.