برنامه دشتی

کتاب حاضر ساخته استاد موسی معروفی، مجموعه‌ای کامل از آواز دشتی است که با وجود پیش درآمد و چهارمضراب و تصنیف و رنگ در کنار آوازها، می‌توان آن را یک برنامه دشتی محسوب کرد. کتاب برنامه دشتی با نگاهی نو به آوازها و جواب‌ها در دهه سی ساخته شده است و لطف الله مفخم پایان در همان سال‌ها اقدام به چاپ آن کرد.

چند نکته مهم در ارتباط با کتاب برنامه دشتی به شرح زیر می‌باشد:
۱- این کتاب شامل پیش درآمد، چهارمضراب، آواز (شامل گوشه‌های سارنگ یا سارآهنگ، عشاق، گیلکی، زارونزار، کوچه باغی، چوپانی، دشتستانی و مثنوی است) تصنیف (اشعار آن از خود آقای معروفی است) و رنگ دشتی می‌باشد.
۲- این آواز طوری تنظیم شده که علاوه بر تار و ویولن برای کلیه سازهایی که بتوان با آن موسیقی ایرانی را نواخت قابل استفاده است، ضمنا خوانندگان آواز نیز می‌توانند با در دست داشتن آن در مدت کوتاهی به طرز سرائیدن و خواندن اشعار و آهنگ‌های ایرانی آشنایی کامل پیدا کنند.
۳- برای اینکه تکرار مقامات خواننده به وسیله نوازنده موجب ملال خاطر شنوندگان نگردد پس از نغمات خواننده، مطلب دیگری به کار رفته است که باعث تنوع و از بین رفتن یکنواختی آهنگ می‌باشد.
۴-آرشه‌گذاری قطعات به منظور تطبیق آهنگ با سیلاب‌های اشعار می‌باشد، دولا چنگ‌های آکسان‌دار نیز یک سیلاب از شعر را دربردارد.

استاد موسی خان معروفی معلم بزرگ موسیقی ایران بود؛ نقشی را که از خود به یادگار گذاشت و در عرصه موسیقی ایران ایفا کرد یکی از ارزنده‌ترین، و در نوع خود ویژه‌ترین بود. او با عشق و جدیت، آثار ارزنده موسیقی را ثبت کرد و در اختیار آیندگانش گذاشت و در این رهگذر هر گونه داوری فردی و تعصب را کنار گذاشت و این اختیار را برای نسل‌های بعد از خود قائل شد تا خود این آثار را بخوانند و بنوازند و درباره آن‌ها نظر بدهند. این خصلت او اگر نه نایاب که بسیار کمیاب بود و هست. موسی خان در زمانی چنین همت و وارستگی به خرج داد که احتمال از دست رفتن آثار موسیقی بسیار بیش از زمان‌های بعد بود. او با بلند‌ نظری ساخته‌های معاصران و هم دوره‌های خود را در کنار آثار استادان قدیم نوشت و ثابت کرد که در این راه به هیچ چیز غیر از موسیقی و اعتلای آن نمی‌اندیشد. با آن که خود ردیف‌دانی مسلط، نوازنده‌ای توانا و نیز سازنده‌ای خوش ذوق بود روزنه‌های ورود تنگ ‌نظری‌ها را بر ذهن و دل خود بست و هر آنچه و هر جا صدایی و نوای خوش از دل موسیقی‌دانی برخاسته بود، در ذهن خود جای داد و بر سینه کاغذ و آیندگان رقم زد. در این گذر نه تنها بهره مادی نبرد که گاه معنویت‌اش نیز مجهول ماند و خود مهجور.

کتاب برنامه دشتی اثر استاد موسی معروفی ویرایش ارشد تهماسبی در ۳۶ صفحه توسط نشر ماهور منتشر شده است.