آموزش کاربردی هارمونی

ترجمه‌ی کتاب درآمدی بر آموزش کاربردی هارمونی، تالیف پیوتر ایلیچ چایکفسکی، از متن آلمانی آن می‌باشد که در سال ۱۸۹۹ مستقیما از متن روسی به آلمانی ترجمه شده است. ترجمه‌ی انگلیسی آن یک سال دیرتر، از روی ترجمه‌ی آلمانی آن انجام گرفت. نمونه‌ها و تمرین‌های ترجمه‌ی فارسی همگی برای نخستین بار پس از چاپ اصلی با نت‌نویسی مدرن بازنویسی شده‌اند. در بازنویسی جدید، در کنار چندی از اشتباهات چاپی که در آغاز کتاب اصلی به آن‌ها اشاره شده بود، ده‌ها اشکال چاپی دیگر نیز در متن و نمونه‌های کتاب یافته شد که همگی اصلاح گردیدند.

با این که چایکوفسکی کتاب درآمدی بر آموزش کاربردی هارمونی را بر اساس شیوه‌های رایج و قدیمی آلمانی در روسیه نوشته است، در آن نکته‌های بسیار مهمی را می‌توان یافت که پیش از هر چیز از زبان یکی از برجسته‌ترین آهنگسازان دنیای موسیقی روان شده‌اند، و دقیقا همین نکته‌ها هستند که به چنین نوشته‌ای ارزشی بی‌همتا می‌بخشند.

نگرش‌های ویژه‌ی آهنگسازان بزرگ به رشته‌های نظری و عملی موسیقی و قوانین آن‌ها از اهمیت آموزشی، پژوهشی و کاربردی شگرفی برخوردارند، به ویژه برای دانشجویان رشته‌ی آهنگسازی که می‌توانند از این راه به درک ژرف‌تری از درونمایه‌ی این رشته دست یابند. در حقیقت، آگاهی از دستاوردهای آهنگسازانی که در عمل با قوانین، ممنوعیت‌ها، استثناها و گریز از آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند، برای هنرجویی که پیوسته در جستجو و آزمون راه‌های گوناگون آفرینش هنری و دستیابی به زبانی ویژه است، پشتوانه‌ای بی‌مانند خواهد بود، به ویژه این که چایکوفسکی در بسیاری از موارد بر نارسا و ناتوان بودن تئوری تاکیده کرده و وظیفه‌ی درک ویژگی‌ها و قوانین هارمونی را به خود هنرجو وا می‌گذارد.

چایکوفسکی در کتاب درآمدی بر آموزش کاربردی هارمونی نکته‌های مهمی را بیان می‌کند که در کتاب‌های دیگر هارمونی یافت نمی‌شوند و در بسیاری از موارد برای آن‌ها دلیل مشخصی هم ارائه نمی‌دهد، گویی تنها تجربیات حسی خود را بیان کرده باشد. او حتا به برخی از قوانین یا محدودیت‌ها اشاره نمی‌کند، و یا تاکید چندانی بر آن‌ها ندارد، برای نمونه در کاربرد فاصله‌های بزرگ‌تر از اُکتاو میان صداهای بالایی، دوبل کردن محسوس، کاربرد تریاد کاسته، فاصله‌های موازی و پنهان، و دیگرها.

او در این کتاب هنوز نمونه‌هایی زنده از ادبیات موسیقی برای نمایش قوانین هارمونی ارائه نمی‌دهد، ولی سه سال دیرتر، در کتاب بعدی خود «کتاب کوچک هارمونی»، این کمبود را جبران ساخته و به هنجاری فراگیر در نگارش کتاب‌های هارمونی و دیگر کتاب‌های نظری موسیقی در دوره‌های آینده تبدیل می‌سازد. چایکوفسکی در زمینه مُدولاسیون، نمایان‌های ثانوی، آکوردهای افزوده و کادنس‌ها نیز دیدگاه‌های ویژه و متفاوتی را ارائه می‌دهد که می‌توانند در درک بهتر ماهیت آن‌ها بسیار آموزنده باشند.

کتاب درآمدی بر آموزش کاربردی هارمونی بر پایه‌ی سیستم درجه‌ای و اصول نگارش «گنرال باس» یا «باس شماره‌ای» نگاشته شده است، بدون این که مانند امروز آکوردها در آن با شماره‌های رومی (مانند I-IV-V) نمایش داده شوند. برای روشنی بیشتر، در برخی نمونه‌ها نشانی‌هایی افزوده شده‌اند که در متن اصلی وجود ندارند. تمرین‌ها نیز بر خلاف متن اصلی از یکدیگر جدا و شماره‌گذاری شده‌اند. در ترجمه‌ی فارسی کتاب از حروف B  (سی) و) B سی بمُل)، به جای H و B رایج در زبان آلمانی استفاده شده است. درجه‌های گام به پیروی از متن اصلی و ترجمه‌ی آن همواره با شماره‌های عادی (۴، ۶، ۷ ...) نشان داده شده‌اند. پانویس‌های مترجم با «م.» مشخص شده و افزوده‌های تکمیلی متن نیز در درون قلاب [...] آمده‌اند. برای ارجاع به جاهایی مشخص از متن از کوته نشانه‌ی «نک.» (نگاه کنید) استفاده شده‌اند.

کتاب درآمدی بر آموزش کاربردی هارمونی اثر پیوتر ایلیچ چایکفسکی ترجمه سیاوش بیضایی در ۲۵۶ صفحه توسط نشر نوگان منتشر شده است.