ترانه‌های محلی ایران برای پیانو جلد اول و دوم

موسیقی محلی ایران که به دلیل حضور اقوام گوناگون، تاثیر آن‌ها بر یکدیگر و تبادل فرهنگی ـ تاریخی با ملل دیگر از غنای چشمگیری برخوردار است، در کنار سایر اشکال موسیقی ایرانی یکی از مهم‌ترین سرچشمه‌های ریشه یابی موسیقی گذشته ما و منبعی پربار در شکل‌گیری موسیقی نوین ایران می‌باشد.موسیقی محلی به عنوان بخشی ضروری از حیات فرهنگی مردم یک سرزمین، با زبان ساده و بی‌ریای خود بیانگر دردها و شادی‌ها، و زیر و بم‌های زندگی تاریخی گذشته آن‌ها می‌باشد.

همزمان با تغییر پیرامون و شیوه‌های زندگی انسان، موسیقی و سایر جلوه‌های فرهنگی آن نیز دستخوش دگرگونی و تحول می‌گردد. موسیقی محلی نیز که در اصل به شرایط زیستی - اجتماعی ویژه‌ای تعلق دارد، پیرو این دگرگونی‌ها، خود را با ضروریات جدید تطبیق داده و رفته رفته به اشکال نوینی پدیدار می‌گردد که می‌تواند طیفی وسیع از ساده‌ترین ملودی‌های آوازی تا پیچیده‌ترین فرم‌های ارکستری را در‌برگیرد. از این رو است که پژوهش، مطالعه، نگهداری و حمایت از موسیقی محلی، پیش از اینکه آن‌ها کاملا دگرگون شوند، برای بررسی‌های علمی و ریشه یابی موسیقی کنونی، از وظایف مهم بنیادهای فرهنگی می‌باشد.

اشکال نوین موسیقی محلی از سویی ریشه در فرهنگ یک سرزمین دارند و از سوی دیگر از طریق بهره جویی از فرهنگ جهانی موسیقی که خود یکی از دستاوردهای فرهنگی مشترک همه اقوام و ملل جهان می‌باشد، افق‌های تازه‌ای را در پیشبرد موسیقی ملی یک سرزمین گشوده و متقابلا با ارائه عناصری تازه و اصیل به گسترش و پربارتر شدن فرهنگ جهانی یاری می‌رسانند.

با این که موسیقی محلی به شکل اصیل خود اثری هنری در والاترین شکل ممکن است، پرداخت به اصطلاح هنری آن به منظور ایجاد آثاری نو، همواره در سراسر تاریخ موسیقی مورد توجه و علاقه آهنگسازان بوده است. از پالسترینا و باخ گرفته تا موتزارت، بتهوون، استراوینسکی، ریمسکی کرساکف، چایکوفسکی، گریگ، اسمتانا، دورژاک، برامس، فایا، سیبلیوس، راول، بریتن، کُوپلند، بارتوک، یاناچک، لیگتی و بی‌شمار آهنگسازان دیگر، که برخی از آن‌ها از همین طریق به پایه‌ریزی مکاتب موسیقی ملی خود نائل گشته‌اند.

باید در نظر داشت که با هجوم روزافزون ماهواره‌ها و رسانه‌های گروهی، تبادل امتزاج و دگرگونی فرهنگ‌ها سرعت و شتاب بیشتری یافته است و اگر در این شرایط سرزمینی نتواند با ایجاد یک مکتب منسجم هنری که پاسخگوی نیازهای معاصر لایه‌های گوناگون اجتماعی باشد به طور آگاهانه و فعالانه در این تبادل فرهنگی شرکت جوید چاره‌ای جز قرار گرفتن در شمار مصرف کنندگان فرهنگی نخواهد داشت.

انتشار کتاب ترانه‌های محلی ایران برای پیانو جلد اول و دوم، تالیف سیاوش بیضایی، کوششی است در جهت معرفی این گنجینه پُربار و امکانات فراوانی که در آن نهفته است و همچنین آشنایی هنرجویان با امکانات هارمونی گذاری و چندصدایی نویسی موسیقی ایرانی که از ابعاد مهم موسیقی کنونی و آینده ما خواهد بود. چگونگی پرداخت این ترانه‌ها بسته به کاراکتر و امکانات هر ترانه شکل ویژه‌ای به خود می‌گیرد که در مجموع تنوع بیشتری به قطعات این کتاب می‌دهد. این قطعات از آن رو که با روحیه هنرجوی ایرانی توافق بیشتری داشته و از نظر فن نوازندگی نیز مسائل متنوعی را در سطوح مختلف دربر می‌گیرند، مواد مناسبی برای کاربرد در برنامه آموزشی پیانو و موسیقی می‌باشند.

این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که در انتقال یک ملودی از آواز یا سازی به ساز دیگر، تغییراتی هر چند جزئی اجتناب ناپذیر است، زیرا هر ساز از نظر فنی و بیانی، زبان ملودیک ویژه خود را داراست و انتقال تحت اللفظی یک ملودی به روی یک ساز نتیجه چندان رضایت بخشی به همراه نخواهد داشت. برای حفظ سادگی و چیرگی ملودی‌های محلی، به جز چند مورد، ترانه‌ها به شکل قطعات بزرگ‌تر و پیچیده‌تر بسط داده نشده‌اند و غالبا به افزایش یک پیش‌نوازی، میان‌نوازی و بخش پایانی بسنده شده است.

برخی از ترانه‌های این کتاب در اصل شامل فواصل به اصطلاح ربع پرده‌ای می‌باشند که به علت نبودن این فواصل روی پیانو به وسیله فواصل همسایه آن‌ها جایگزین شده‌اند، به طوری‌که حالت اصلی آن‌ها به گونه‌ای احساس شود، ولی تنظیم‌ها به گونه‌ای هستند که با وجود فواصل ربع پرده‌ای نیز قابل اجرا هستند و هماهنگی خود را حفظ می‌کنند.

لازم به ذکر است که در کتاب ترانه‌های محلی ایران برای پیانو جلد اول و دوم، برای آشنایی با گویش‌های گوناگون اقوام ایران و محتوای ترانه‌ها، اشعار برخی از این ترانه‌ها نیز با تلفظ و معنی‌شان در زیر نت‌های مربوطه آورده شده‌اند. در گردآوری ملودی و اشعار این ترانه‌ها از مجموعه‌های «ترانه‌های روستائی ایران» تالیف روبیک گریگوریان، «آهنگ‌های محلی مناطق جنوب ایران» و «آهنگ‌های محلی گیلان» تالیف لطف الله مبشری، «ترانه‌های محلی لرستان» تالیف حمید ایزدپناه، «ترانه‌های آذربایجان» تالیف داود محمدبیکف، «بیست ترانه محلی فارس» تالیف محمدرضا درویشی، مجلات موسیقی، و نوارهای گوناگون موسیقی محلی استفاده شده است.

کتاب ترانه‌های محلی ایران برای پیانو جلد اول و دوم اثر سیاوش بیضایی در ۷۲ صفحه همراه با فایل صوتی توسط نشر نوگان منتشر شده است.