دیدخوانی و دیدسرایی

کتاب حاضر، تالیف یعقوب صحاف، شامل دو بخش دیدخوانی و دیدسرایی می‌باشد. بخش نخست کتاب دیدخوانی و دیدسرایی شامل بن‌های دیدخوانی می‌باشد که بر اساس حامل بزرگ (یازده خطی) و بر پایه‌ی کلید دو میانی تنظیم گردیده و بخش دوم آن در برگیرنده‌ی تمرین‌های دیدسرایی است که بر اساس حامل پنج خطی و بر مبنای کلید سل در نظر گرفته شده است.

شیوه‌ی تدوین کتاب دیدخوانی و دیدسرایی و ساخت و تنظیم تمرین‌های آن به گونه‌ای طراحی گردیده است که هنرجو، آرام و پیوسته و با شیب بسیار ملایمی به پیش هدایت گردد. حتی موارد مربوط به تئوری موسیقی نیز با همین روش به مقتضای نیاز هنرجو در دل تمرین‌ها گنجانده شده که این امر، مربی مربوطه را بی‌نیاز از توضیح غیرضروری می‌سازد. ساختار تمرین‌ها به گونه‌ایست که قابل استفاده برای تمامی سنین و با هر سطح آگاهی می‌باشد، بنابراین شاید بهتر باشد مربیان پیش از مبادرت به آموزش سلفژ پوزولی، رودولف ویا هر کتاب دیگر، نخست این کتاب را مورد استفاده قرار دهند.

بخش دیدخوانی: اکثر تمرین‌های این بخش دو به دو به شکل قرینه آورده شده که همواره محور تقارن «دوی میانی» بوده است و غالب تمرین‌ها از روندی ملودیک و قابل اجرا با ساز برخوردارند. یادآور می‌شود که بیشتر تمرین‌ها در مایه‌ی دوی بزرگ ساخته شده، ضمن این که روش آموزشی کتاب دیدخوانی و دیدسرایی گهگاه به کارگیری برخی از مدهای کلیسایی (آئولین فریژین، دورین و ...) را اقتضا نموده است.
هفت درس پایانی بخش دید‌خوانی از اهمیت خاصی برخوردار است چرا که هدف اصلی و نهایی بخش مزبور که زایش کلیدهای سل و فا از کلید دو می‌باشد، در درس‌های یاد شده تحقق یافته است.

بخش دیدسرای: بافت ریتمیک و ملودیک تمرین‌های دیدسرایی تا حد امکان ساده و روان طرح گردیده است، به طوری که هنرجو قادر خواهد بود با کمی دقت، به زودی روند ریتمیک و مهم‌تر از آن ملودیک هر تمرین را دریافته و به خاطر بسپارد. این تمرین‌ها در مایه‌ی دوی بزرگ نوشته شده که قابل انتقال به تمامی مایه‌های بزرگ می‌باشد و مربی می‌تواند با درنظر گرفتن محدوده‌ی صدای اکثر هنرجویان حاضر در کلاس از انتقال به شکل مطلوب بهره گیرد، به ویژه این تمهیدها ضمن جذاب‌تر کردن فضای کلاس، با هدف کتاب دیدخوانی و دیدسرایی (دستیابی هنرجو به گوش نسبی، نه گوش مطلق) هماهنگی کامل دارد.

بدیهی است بهره‌گیری از مایه‌ی دوی بزرگ تنها دلیل عدم استفاده از علائم تغییردهنده صدا (دیز، بمل، بکار و ...) چه به صورت ترکیبی و چه به صورت عرضی می‌باشد. البته جهت آشنایی مختصر هنرجو، در بخش پیوست از علائم یاد شده بهره گرفته شده است. جهت فراگیری هرچه بهتر فواصل گسسته برای هر یک از فواصل (به استثنای اکتاو و هفتم) تمرین‌های آماده‌سازی طرح شده که برای انجام آن‌ها لازم است کلاس به دو گروه الف و ب تقسیم شود که گروه الف ملودی‌های متصل و گروه ب ملودی‌های منفصل را بارها و بارها و به صورت همزمان اجرا نمایند، تا رفته رفته گروه الف به گروه ب ملحق شده و در نهایت تمامی هنرجویان حاضر در کلاس بدون واسطه، ملودی‌های گسسته را بسرایند و پس از تسلط کامل به انجام تمرین‌های بعدی بپردازند.

بی گمان به کارگیری پیانو به عنوان ساز همراهی‌کننده، به ویژه اگر مربی مربوطه به دانش هارمونی مسلط بوده و از قدرت خلاقیت و ابتکار در ایجاد طرح‌های همراهی‌کننده برخوردار باشد، فضای کلاس به هنگام خواندن درس‌های دیدسرایی جذاب‌تر خواهد شد. در این راستا به عنوان نمونه، برای دو درس از شصت درس این بخش، آکوردهایی (بدون ارائه طرح همراهی‌کننده) پایین هر یک از میزان‌ها نوشته شده است.

کتاب دیدخوانی و دیدسرایی اثر یعقوب صحاف در ۹۲ صفحه توسط نشر شمشاد منتشر شده است.