مدرسه پیانو

کتاب مدرسه پیانو، تالیف آ. نیکلایف، و. ناتانسن، ل. رشینا، با هدف بهبود کیفی رپرتوار پیانیست‌های تازه کار چاپ شده است. این کتاب برای دانش آموزان کلاس‌های اول و دوم مدرسه موسیقی در نظر گرفته شده است. با این حال بخشی از قطعات، اتودها و هم نوازی‌ها از سطح پیچیدگی کلاس دوم فراتر می‌رود. بنابراین، گنجاندن آثار سخت‌تر امکان استفاده از کتاب مدرسه پیانو را در ابتدای سال سوم تحصیل می دهد و به دانش آموزان پیشرفته‌تر و مستعدتر کمک می‌کند تا در کلاس اول و دوم رپرتوار خود و نتیجتا توانایی‌های موسیقایی و تکنیکی و چشم‌انداز کلی موسیقایی خود را توسعه دهند.

ذائقه‌های موسیقایی هنرجویان و ارتباط آن‌ها با موسیقی متاثر از اولین تماس عملی آن‌ها با این هنر می‌باشد. سرنوشت آینده کودک در زمینه‌ موسیقی، یعنی قرار گرفتن در مقام یک موسیقیدان حرفه‌ای یا رهایی این هنر برای همیشه، به این مرحله بستگی دارد که مرحله‌ای پیچیده‌ و حساس‌ در تعلیم و تربیت موسیقیایی است.

این موضوع تا حد زیادی به مهارت و استادی معلم و میزان استعداد هنرجو بستگی دارد. با وجود این، هیچ تلاشی نمی‌تواند بدون مواد پرارزش (از نظر موسیقایی) و دارای کیفیت عالی (از نظر زیباشناختی) برای آموزش عملی به نتیجه مطلوب منتهی شود. نوازنده کوچک باید فقط با موسیقی دارای کیفیت عالی سروکار داشته باشد. این امر معیار ارزیابی کودک و غریزه موسیقایی او را پرورش می‌دهد که در آینده می‌تواند راهنمایی مطمئن برای وقوف به تنوع عظیم پدیده‌های موسیقایی باشد.

موسیقی دارای کیفیت عالی به معنی محتوای غنی، تصاویر هنری واضح و مشخص، بیانگری زبان ملودیک، هارمونی، ریتم و عناصر سازنده است. آثار محلی و آثار کلاسیک‌های موسیقی جهان، که پایه و اساس تربیت موسیقایی بوده‌اند و خواهند بود، پاسخگوی همه این مقتضیات هستند. علاوه بر این، مضمون و ساختار عاطفی بهترین نمونه‌های موسیقی معاصر نیز هم آوایی زیادی با نسل جوان دارد. به همین دلیل، تعداد زیادی از آثار کلاسیک‌ها، بازپردازی‌های ملودی‌های محلی و آثار آهنگسازان معاصر در کتاب مدرسه پیانو گنجانده شده‌اند، آثاری که از شهرتی بسزا در عمل آموزشی برخوردارند و می‌توانند نمونه‌هایی پرارزش از آثار موسیقایی- آموزشی باشند.

دستیابی موفقیت آمیز به تکنیک نواختن ساز، با آموختن جداگانه روش‌های تکنیکی (نون لگاتو، لگاتو، تسلسل‌های پنج انگشتی، ‌پرش‌ها، عناصر پلی فونی و غیره) حاصل نمی‌شود. تعلیم و تربیت موسیقایی، انواع مختلف تکنیک‌ها و پیوند ناگسستنی آن‌ها را در نظر می‌گیرد. بنابراین نگه داشتن هنرجو به مدت طولانی روی یک نوع تکنیک منطقی نیست، به ویژه اگر تسلط هنرجو بر این نوع تکنیک به دلایلی کند و با مشکلات خاص پیش می‌رود.
گاهی اتفاق می‌افتد که یادگیری یک موضوع پیچیده‌تر نوع دیگر به هنرجو کمک می‌کند تا عنصر تکنیکی قبلا از کار در نیامده را فراگیرد و موجب جهش کیفی ملموس سطح موسیقایی و تکنیکی او شود. البته معلم نباید بسیاری اوقات و بدون ضرورت خاص به چنین جهشی متوسل شود؛ زیرا مبنای آموزش موفقیت‌آمیز در هر کاری نظام‌مندی است.

مطالب کتاب مدرسه پیانو، به ترتیب پیچیدگی تدریجی تکالیف موسیقایی اجرایی تنظیم شده‌اند؛ یعنی با ملودی‌های ساده‌تری که برای آواز‌خوانی با شعر و نواختن آن‌ها روی ساز از طریق شنیدن در نظر گرفته شده‌اند آغاز و با آثار پیچیده پایان می‌یابد. معلم می‌تواند ترتیب آموختن قطعات و اتودها را با توجه به شرایط خاص کار با هر دانش آموز تغییر دهد.

قسمت اول: که برای کار با دانش آموزان کلاس اول در نظر گرفته شده است، همان طور که قبلا گفته شد، از دو بخش تشکیل شده است. بخش اول به مرحله ابتدایی آموزش اختصاص دارد؛ یعنی آواز‌خوانی و پیدا کردن ملودی‌ها روی پیانو به صورت شنیداری، آشنایی با کلاویاتور و نت‌ها، فراگیری فنون اولیه نواختن پیانو. در بخش دوم قطعات و اتودهای پیچیده‌تری گنجانده شده است که در حکم مصالحی برای تقویت و رشد مهارت‌های کسب شده هستند.
قسمت دوم: در این قسمت که برای دانش آموزان کلاس دوم در نظر گرفته شده است، مطالب بر اساس بخش‌های زیر گروه‌بندی شده‌اند و در هر یک از این بخش‌ها، آثار به ترتیب پیچیدگی تدریجی تکالیف قرار گرفته‌اند:
۱) قطعات
۲)آثار دارای فرم بزرگ
۳) اتودها
۴) همنوازی‌ها

اکثر قطعات چهاردستی برای اجرای دانش آموز با معلم در نظر گفته شده‌اند. با این حال بخشی از آن‌ها را می‌توان با دو دانش‌آموز، دانش آموز کوچک‌تر به همراه دانش آموز بزرگ‌تر اجرا کرد. توضیحات آموزشی برای معلمان و اطلاعات لازم موسیقایی برای دانش‌‌آموزان، در بخش اول قسمت اول به همراه متن نت ارائه می‌شود. در بخش دوم، در متن، فقط قواعد نت‌نویسی نا آشنا برای دانش‌آموز ذکر شده‌اند. توضیحات آموزشی مربوط به قطعات و اتودهای قسمت دوم، در ابتدای بخش‌های مربوط آورده شده‌اند. در پایان کتاب، جدول گام‌ها و آرپژها ارائه می‌شود.

در انتهای کتاب مدرسه پیانو یک فرهنگ لغت از اطلاعات مختصر دربارة برخی ژانرهای موسیقایی (از جمله ژانرهای قدیمی) پیوست شده است. روشن است که باید این کتاب را یک متریال آموزشی یگانه و کامل برای دانش‌آموزان و معلمان تلقی کرد. اطلاعات و قواعد گنجانده شده مربوط به سواد موسیقایی، درست مانند اطلاعات و توضیحات آموزشی، دستورالعمل‌های ضروری برای دانش‌آموزان در فرایند آموزش عملی را حل و فصل نمی‌کنند. دستورالعمل‌های خطاب شده به معلمان، فقط رهنمودهای اصلی آموزشی گرد‌آورندگان را نشان می‌دهد و برای افرادی در نظر گرفته شد که معلومات حرفه‌ای لازم را دارند.

رپرتوار دانش آموزان کلاس‌های اول و دوم نیز نمی‌تواند محدود به آثار منتشر شده در این کتاب باشد. برای رشد همه جانبه‌تر و هماهنگ‌تر پیانیست‌های کوچک باید از مجموعه‌های محبوب دیگری هم در عمل آموزشی استفاده کرد. اصولا الگو در رپرتوار پدیده‌ای منفی است. از این رو، گرد‌آورندگان مصرا به معلمان توصیه می‌کند که به طور منظم همه نسخه‌های جدید رپرتوار آموزشی را مرور کنند و موفق‌ترین آثار را شجاعانه‌تر به کار برند. این موضوع به ویژه به موسیقی معاصر مربوط می‌شود که حجم آن در مدرسه پیانو کم است.

کتاب مدرسه پیانو اثر آ. نیکلایف، و. ناتانسن، ل. رشینا ترجمه مسعود ابراهیمی در ۲۰۴ صفحه همراه با فایل صوتی توسط نشر گیسا منتشر شده است.