ردیف میرزا عبدالله برای تار تحلیل حسین مهرانی

ردیف میرزا عبدالله به روایت و اجرای نورعلی برومند امروزه مهم‌ترین رپرتواری است که اجرای دقیق آن از ضروری‌ترین اصول نوازندگی موسیقی دستگاهی ایران به حساب می‌آید. مجموعه‌ی دو جلدی کتاب ردیف میرزا عبدالله برای تار،‌ نت‌نگاری حسین مهرانی، دارای دو بخش است:
بخش اول: که در جلد اول آمده به نظرات و تئوری مؤلف در زمینه‌های مختلف مبانی و تجزیه و تحلیل، اصول و قواعد انگشت‌گذاری و مضراب‌گذاری، ثبت، معرفی و نام گذاری مُتیف‌ها در دو بخش ساده و مرکب و همچنین نام‌گذاری فیگورملُدی‌ها (و مرتب کردن آن‌ها بر اساس حروف الفبا) شامل دوتایی‌ها، پروانه‌ها، پنجه‌ها و تحریرها با کمک گرفتن از ردیف‌های دیگر اختصاص دارد و توصیه می‌شود با دقت بیشتری مطالعه شود تا درک تجزیه و تحلیل ردیف آسان‌تر شود.

بخش دوم: نت‌نگاری و تجزیه و تحلیل گوشه‌های ردیف است که در آن به نگارش دقیق تکنیک‌ها شامل فاصله‌ها، علائم سرکلید و متغیرها در متن گوشه‌ها و غیره و جمله‌بندی‌ها و دسته‌بندی‌ها و همچنین مضراب‌ها و انگشت‌گذاری‌ها که معرف استیل نوازنده هستند، پرداخته شده است. نگارش دقیق تکنیک‌های مضرابی شامل دُراب، شَلال، سینه مال، ریزها و غیره از اهداف این بخش است. نکته‌ی قابل توجه درمورد ریز‌ها این است که با نگارش دقیق آن‌ها این مطلب که حتا نوازندگان سنتی نیز نسبت به اجرای ریز قاعده‌هایی را رعایت می‌کردند، روشن شده است. در اجرای ردیف شاید به نظر برسد اجرای عین به عین (کپی) ریز‌ها لزومی نداشته باشد اما حتا اگر قرار باشد نوازنده با اعمال سلیقه‌ی شخصی آن‌ها را اجرا کند، با آشنایی با انواع ریز این امر برایش سهل تر خواهد شد و می‌تواند، بر اساس سرعت اجرای قطعه یا جمله، ریز خود را انتخاب کند. به عنوان مثال رنگ نَستاری در اجرای برومند و شهنازی با یک نوع ریز (برای هر نت سیاه شش مضراب به صورت سیکستوله) اجرا شده است، این در حالی است که با وجود فاصله‌ی زیاد بین استیل نوازندگی این دو نوازنده، قواعد اجرای نوازندگی در آن‌ها تقریبا ثابت است؛ مانند اجرای تک‌ریزهای سه‌تایی و پنج‌تایی، شلال و دراب و غیره.

آنالیز ردیف در سه بخش مدال، فرمال و ریتم صورت گرفته که، جمله به جمله، مد و فیگورملُدی‌های مشترک در جاهای مختلف با هم قیاس شده‌اند. توضیح ساختار جمله و عبارت‌ها در کتاب ردیف میرزا عبدالله باعث شده تا نوازندگان، علاوه بر راحت حفظ کردن ردیف، با ساختار جمله‌ها آشنا شوند و توانایی ساخت جمله را در بداهه‌نوازی‌های خود بیابند. تلاش شده تا ریتم گوشه‌ها دقیق نگارش شوند و برای گوشه‌هایی که دارای وزنی شعری هستند، با کمک گرفتن از ردیف‌های دیگری که ملُدی مشترک دارند، اوزان و ارکان عروضی و شعر آن‌ها ذکر شود.

دستگاه شور و آوازهای ابوعطا، بیات ترک، افشاری، دشتی و کُرد بیات به همراه نت در جلد اول کتاب ردیف میرزا عبدالله مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و کتاب ردیف میرزا عبدالله برای تار جلد دوم شامل دستگاه‌های سه‌گاه، چهارگاه، ماهور، همایون، نوا، راست و پنج گاه و آواز بیات اصفهان است.

کتاب ردیف میرزا عبدالله برای تار جلد دوم اثر میرزا عبدالله روایت نورعلی برومند تجزیه و تحلیل حسین مهرانی در ۲۷۲ صفحه توسط نشر ماهور منتشر شده است.