هارمونی در موسیقی قرن بیستم

محتوای کتاب هارمونی در موسیقی قرن بیستم به توصیف هارمونی معاصر و بررسی مسائل سازماندهی خط عمودی و ماتریال ردیف صدایی مد می‌پردازد. لودمیلا دیاچکوا نویسنده کتاب، خصوصیات تکنیک‌های جدید کمپوزیسیون را آشکار و اصول سیستماتیک تحلیل هارمونیک را تدوین می‌کند. جنبه‌های نظری کتاب با تجزیه و تحلیل نمونه‌های هنری معین (که در منتخبات ارائه شده‌اند) تکمیل می‌شوند.

هارمونی معاصر، جزئی لاینفک از دوره آموزش هارمونی در مدرسه عالی است که هدفش مطالعه شاخص‌ترین پدیده‌های تکنیک کمپوزیسیون و تشریح کارکردهای هارمونیک در سیستم عناصر بیانی و شکل دهنده معاصر است. ایجاد یک سیستم موسیقایی اصولا نو در قرن بیستم که در آن هارمونی در معرض دگرگونی‌های اساسی قرار گرفت، ضرورت پی بردن به قانون‌مندی‌های این سیستم و ارتباطشان با سنت‌ها را فوق‌العاده مبرم می‌سازد.

آشنایی دانشجویان با مفاهیم بنیادی و معیارهای ساختاری هارمونی، به تصورات وسیع از هارمونی شکل می‌دهد و باعث درک طبیعت تفکر موسیقایی معاصر و نقش پدیده‌های هارمونیک در آن می‌شود.

کتاب هارمونی در موسیقی قرن بیستم، با درنظر گرفتن حجم و مضمون دوره هارمونی برای تخصص‌های نوازندگی مدرسه عالی موسیقی، تألیف و از دو قسمت تشکیل شده است.

در قسمت اول، توجه اصلی بر موضوعات کلی تئوریک است. در اینجا، اصول تئوریک هارمونی معاصر تشریح و مهم‌ترین گرایش‌های تکامل آن مشخص شده‌اند؛ مسائل معناشناسی تصویری - سبکی عوامل هارمونیک معاصر مطرح شده‌اند و روش تجزیه و تحلیل آن‌ها ارائه شده است. ملموس سازی و تدقیق نکات کلی تئوریک در منتخبات (در قسمت دوم کتاب)، در تجزیه و تحلیل نمونه‌های هنری تحقق می‌یابد. در این نمونه‌ها، تنوع جلوه‌های فردی هارمونی معاصر روشن می‌شود. ماتریال اصلی از موسیقی برجسته‌ترین آهنگسازان قرن بیستم (هم آهنگسازان روس و هم برون‌مرزی) تهیه شده است. این آهنگسازان عبارتند از: دبوسی، اسکریابین، استراوینسکی، شوستاکوویچ، بارتوک، پروکفیف، شونبرگ، وبرن، مسیان، شیرین، اسلونیمسکی، والکونسکی، دنیسف، اشنیتکه، سیدل نیکف، گوبایدولینا و دیگران.

در کتاب حاضر، روشی نظام‌مند برای مطالعه و بررسی مناسبات صوتی به کار گرفته می‌شود. بررسی، جمع‌بندی و ساماندهی پدیده‌های گوناگون هارمونی ما گنجاندن‌شان در فرآیند تاریخی تحول تفکر موسیقایی، امکانات زیر را فراهم می‌آورد:
۱- مختصر کردن تشریح مطالب؛
۲- ایجاد زیربنایی برای تحلیل مستقل نمونه‌های هنر معاصر؛
۳- درک تمام مجموعه عوامل هارمونیک معاصر به عنوان اجزاء یک سیستم‌ها سازمان یافته پیچیده که از لحاظ ساختاری، متنوع و از نظر دینامیکی در حال رشد است.
از سوی دیگر، تحول هارمونی نه تنها با جنبه‌های ذاتی آن، بلکه همچنین وظایف معنادار هنر اهداف هنری هر جریان ارتباط دارد. شناسایی این روابط اجازه تعیین کامل‌تر «بسترهای» گوناگونی را می‌دهد که به هارمونی معاصر شکل می‌داده‌اند.

شیوه‌های هارمونیکی که در کتاب هارمونی در موسیقی قرن بیستم بررسی شده‌اند، دلالت بر خصلت پیچیده، فاقد یک معنی و گاهی متناقض هارمونی معاصر دارند. اما مانند گذشته، مسائل هارمونی، مسائلی کلیدی در فراگیری فرم‌ها و روش‌های بیانگری هنر موسیقی معاصرند و شناخت ویژگی‌های سیستم هنری معاصر نمی‌تواند جدای از تحلیل مسئله‌دار قانون‌مندی‌های هارمونیک تحقق یابد.

تلاش لودمیلا دیاچکوا نویسنده کتاب، ارائه کلید فهم بسیاری از پدیده‌ها در موسیقی قرن بیستم، از میان برداشتن مشکلات خاص در تحلیل موسیقی معاصر و بهره‌مند کردن تجربه شنیداری از درک هارمونی موسیقایی در شکل‌های جدید بیان آن است.

کتاب هارمونی در موسیقی قرن بیستم اثر لودمیلا دیاچکوا ترجمه مسعود ابراهیمی در ۴۰۴ صفحه توسط نشر هم‌آواز منتشر شده است.