سی قطعه چهارمضراب برای سنتور

در کتاب سی قطعه چهارمضراب برای سنتور نوشته‌ی فرامرز پایور با استفاده از پایه‌های قدیمی مضراب‌های مخصوص سنتور یک دوره چهارمضراب برای گوشه‌های مهم دستگاه‌ها و آوازهای ایرانی تهیه شده است و در دسترس دوستداران سنتور قرار داده می‌شود. ناگفته نماند که در بعضی چهارمضراب‌ها از ملودی‌های استادان و ردیف قدیم موسیقی ملی نیز استفاده شده است، از قبیل درآمد چهارمضراب‌های شکسته ترک و عشاق دشتی که از ردیف‌های استاد صبا اقتباس شده و درآمد چهارمضراب عشاق اصفهان و چهارمضراب مخالف چهارگاه که از آثار حبیب سماعی است.

اصطلاح چهارمضراب از روی نوعی آهنگ ضربی که استادان قدیم موسیقی ایران با تار می‌نواخته‌اند به وجود آمده است. این نوع ضربی‌ها ابتدا با چهار نواخت مضراب شروع می‌شد که نواخت یکم و دوم به سیم‌های سفید تار و نواخت سوم به سیم‌های زرد و نواخت چهارم به سیم‌های بم اصابت می‌کرد و پایه ملودی محسوب می‌شده است. بهترین نمونه آن چهارمضراب اصفهانی است که در ردیف اول ویولن استاد ابوالحسن صبا نوشته شده است.

فرم چهارمضراب، معمولا با یک پایه شروع می‌شود، به این ترتیب که یک یا دو میزان وزن مخصوصی برای قطعه در نظر گرفته می‌شود و کلیه جملات بعدی منتهی به این پایه اولیه می‌گردند. در فرم چهارمضراب ممکن است که ملودی‌های آن بسط همان پایه اولیه باشند یا ملودی‌های متنوع دیگری متناسب با پایه اصلی که با مهارت به پایه متصل می‌گردند، در نظر گرفته شوند. بدون شک کلیه جمله‌های چهارمضراب باید مبین تکه‌ها و گوشه‌های ردیف موسیقی ایرانی باشند و البته رعایت تکنیک صحیح ساز از نکات مهم در ساختمان یک چهارمضراب است. همان طور که قبلا گفته شد چهارمضراب در ابتدا همان چهار ضربه نواخت مضراب بوده است که به سیم‌های تار زده می‌شد و در تمام ردیف‌های موسیقی ایرانی کم و بیش این نوع ضربی به چشم می‌خورد. استاد ابوالحسن صبا روی این فرم مطالعه بیش‌تری کرده و پایه‌های زیبایی خلق و ابداع کرده است و چند قطعه چهارمضراب برای ویولن ساخته که به چاپ رسیده است و در دسترس عموم قرار دارد. حبیب سماعی استاد سنتور نیز در پرورش ملودی روی پایه معین و استفاده از انواع مضراب‌های مختلف سنتور که در حقیقت معنی واقعی چهارمضراب است تبحر زیادی داشته و چند اثر از او نیز باقی مانده است.

کتاب سی قطعه چهارمضراب برای سنتور اثر فرامرز پایور در ۱۱۲ صفحه توسط نشر ماهور منتشر شده است.