معارف پایور

کتاب معارف پایور، تالیف ارفع اطرایی، درباره‌ی استاد برجسته و در نوع خود یگانه‌ی موسیقی ایران فرامرز پایور با تاملی کوتاه و مختصر بر ویژگی‌های هنری و انسانی اوست. این کتاب مصور شامل دو بخش است: بخش اول زندگی و شخصیت هنری استاد و بخش دوم آثار او. در مقایسه با آثاری که درباره‌ی استادان درگذشته‌ی موسیقی ایرانی تالیف و منتشر شده است و عمدتا شامل مقالات گوناگون و خاطرات پراکنده است، کتاب معارف پایور زندگی و آثار استاد فرامرز پایور کتابی متفاوت، منسجم و یکدست است. این کتاب را یک موسیقی‌دان، آن هم قدیمی‌ترین دوست و نزدیک‌ترین شخص به پایور تالیف کرده است و بخش مهمی از آن به معرفی و تفسیر آثار پایور اختصاص دارد. کتاب معارف پایور را شاید بتوان، به نوعی با جلد دوم کتاب سرگذشت موسیقی ایران، تالیف روح الله خالقی مقایسه کرد، زیرا در این کتاب نیز خالقی به شرح زندگی و آثار استاد خود، علینقی وزیری، پرداخته است.

فرامرز پایور، هنرمند و شخصیتی چندوجهی بود: در مقام نوازنده، استادی چیره دست؛ در مقام آهنگساز، دارای سوز و شناخت و ذوقی لطیف و در عین حال محکم و روان؛ در مقام محقق، دقیق، با وسواس و با حوصله؛ در مقام مولف، پرکار و جامع الاطراف؛ در مقام معلم، پرجاذبه و منضبط و در عین حال انعطاف‌پذیر؛ و در مقام معرفت، انسانی شایسته، ظریف، پرمهر، که دوستی صبور برای یارانش و پدری مهربان برای شاگردانش بود. او اعتماد به نفسی مثال زدنی در زندگی و کار هنری داشت. وی اگرچه از برخی جهات پرورش یافته‌ی مکتب استاد علینقی وزیری است، اما مانند استاد خویش ابوالحسن صبا صرفا در محدوده‌ی تئوری‌ها و شیوه‌ی وزیری باقی نماند و هم در آموزش، هم در آهنگسازی و هم در تحقیق و تالیف از این محدوده فراتر رفت. او اگرچه، به نوعی، زیر مجموعه‌ی مکتب وزیری بود، اما با استادان قدیمی و سنتی موسیقی ایرانی همیشه در ارتباط بود و این رابطه‌ی دو سویه پایگاه محکمی شد برای شیوه‌ی تفکر و شکل گیری شخصیت هنری او.

وجوه مختلف زندگی و هنر چنین استاد برجسته‌ای می‌بایست مورد تحقیق قرار می‌گرفت و به صورت کتابی مستقل منتشر می‌شد تا آنان که از ویژگی‌های هنری و شخصیتی این استاد یگانه و جامع الاطراف اطلاع ندارند، او را چنان که باید و شاید بشناسند. و این مهم، از دست و قلم کسی ساخته نبود جز ارفع اطرایی. ارفع اطرایی، که بیش از پنجاه سال با فرامرز پایور دوستی داشت و نزد او تلمذ می‌کرد و شاید نزدیک‌ترین یار او در سال‌های اوج و فرود زندگی‌اش بود، شیوه‌ی پایور را نیز در سنتورنوازی، اجرا و ثبت آثار به شاگردان خود می‌آموخت. هیچ کس به اندازه‌ی اطرایی، در این سال‌های پرفرازو نشیب، شیوه و آثار و اسناد زندگی هنری این استاد بزرگ را حفظ و نگهداری نکرده است و تا این اندازه به شخصیت و هنر پایور وفادار نمانده و برای اشاعه‌ی آثار او اهتمام نداشته است. تجربه‌های گذشته‌ی وی در حوزه‌ی تحقیق و همچنین مقاله‌ها و کتاب‌های او، از جهتی دیگر، او را شایسته‌ترین فرد برای تحقیق درباره ی زندگی و آثار فرامرز پایور کرده است.

کتاب معارف پایور زندگی و آثار استاد فرامرز پایور اثر ارفع اطرایی در ۱۸۴ صفحه توسط نشر ماهور منتشر شده است.