گیسو

همواره ساز گیتار از جنبه‌های مختلف: فرم بصری، نوع صدا، داشتن امکان جابجایی یا پرتابل بودن، قابلیت اجرای آکورد و ریتم به عنوان ساز همراهی کننده و همچنین به دلیل در اختیار قرار دادن تکنیک‌های متنوع و زیبا مورد توجه خاص دوستداران موسیقی بوده است. از این رو شاید بی دلیل نباشد تا شاهد افزایش موج علاقه‌مندی برای یادگیری این ساز با انگیزه‌های مختلف در سطح جامعه به ویژه نسل جوان باشیم.
یکی از مهم ترین خواسته‌ها و نیازهای هنرجویان که همواره مطرح بوده و نقشی نه چندان کم در ایجاد انگیزه برای آن‌ها داشته، یادگیری مفهومی و اجرای آکورد، ریتم و تجربه همخوانی با گیتار و در یک کلام امروزی «گیتار پاپ» باشد. این موضوع همواره به جهت چگونگی دریافت پاسخ از سوی مربیان در طلب این خواسته حائز اهمیت بوده و همچنان نیز خواهد بود. بر اساس تجربه، می‌توان این موضوع را از سه جنبه مورد بررسی قرار داد:
۱. اگر از این اشتیاق به درستی استفاده نشود و نوازندگی گیتار را در حد آموزش چند آکورد و ریتم ساده تقلیل دهیم، نتیجه این خواهد شد که هنرجویان پس از صرف هزینه‌های هنگفت مادی و زمانی، از نقطه نظر آشنایی با مسائل تکنیکی و تئوریک گیتار کلاسیک کاملا بیگانه باقی می‌مانند.
۲. اگر به دلیل تعصبات برخی مربیان در رابطه با گیتار کلاسیک اجازه بروز این اشتیاق و در پی آن پاسخی مناسب در جهت رفع این خواسته به آنان داده نشود، متعاقبا هنرجوی تازه وارد و سرشار از اشتیاق، پس از مدتی فراگیری گیتار را در مواجهه با تکنیک‌های سخت و احتمالا عدم استقبال کافی از سوی اطرافیان خود خسته کننده می‌بیند. دیری نمی‌پاید که این احساس سرخوردگی، ناشی از عدم اشتراک انگیزه‌های ابتدایی و آنچه که وی تاکنون دریافت کرده، منجر به انصراف وی از آموزش گیتار می‌شود.
۳. مربی، بسیاری از هنرجویان خود را دانش آموزانی می‌بیند که بخش اصلی زمان آن‌ها به تحصیل و تکالیف مدرسه و دست و پنجه نرم کردن با امتحانات اختصاص داده شده و مسلما وقت آزاد کمی برای تمرین‌های آموزشی دارند و یا شاید شاغلینی که پس از ساعت کاری خود به جای استراحت سر کلاس حضور پیدا می‌کنند تا بتوانند با دور شدن از فضای کار روزانه با موسیقی به آرامش برسند. موضوع در رابطه با افراد متاهل و برنامه زمانی آن‌ها برای تمرین موسیقی با توجه به مسائل و مشکلات آن‌ها نیز جای خود را دارد. این دسته از مربیان سعی دارند تا ضمن هدایت هنرجویان در مسیر درست و آشنا کردن آن‌ها با قواعد کلاسیک، آن‌ها را با آنچه که در ذهنشان با سلایق مختلف در رابطه با موسیقی پاپ می‌گذرد پیوند دهند تا ضمن آشنایی آن‌ها با موسیقی پاپ، تشنگی و تجربه همخوانی با ساز برای همیشه بی‌پاسخ نماند.

با این توضیح مختصر و با توجه به موارد ذکر شده در بخش اهداف کتاب گیسو روزگار سپری شده با نوای گیتار کتاب اول و همچنین در نظر گرفتن آموخته‌های تجربی و روانشناختی هادی ارجمند در امر تدریس گیتار کلاسیک، برخورد نوع سوم را برخوردی اثر بخش‌تر یافته و سعی بر آن است تا با تعمیم آن و برخوردی علمی و کلاسیک با موسیقی پاپ ضمن پاسخ به نیاز نوازندگان و مخاطبان آن‌ها، مسیر را برای آموزش گیتار کلاسیک هموارتر کرد.

اهداف کتاب گیسو روزگار سپری شده با نوای گیتار کتاب اول در راستای کمک به نوازندگان و خواسته‌های آنان به شرح زیر می‌باشد:
۱. ایجاد بستری مناسب برای ارتقاء مهارت‌های ذهنی نوازندگان و تجربه‌ای جدید در توانایی تلفیق همزمان بخش‌های گیتار و وکال
۲. ایجاد انگیزه‌ای مضاعف برای گیتارنوازان
۳. ایجاد نگاهی نو به موسیقی پاپ از دریچه گیتار کلاسیک
۴. مرتفع شدن نیاز بخش بزرگی از نوازندگان و مخاطبین آن‌ها
۵. موفقیت نوازندگان در جلب حمایت و متعاقبا مورد تشویق قرار گرفتن از سوی شنوندگان خود
۶. آشنایی بیشتر مخاطبان با گیتار کلاسیک و مهارت‌های آن و در پی آن افزایش سطح توقع آن‌ها از نوازندگان گیتار در زمینه موسیقی پاپ
۷. حفظ حرمت و ارزش‌گذاری بیشتر هم برای موسیقی و هم برای ساز گیتار
۸. جلوگیری از سوء استفاده‌های برخی از هنرجویان، در آشنا نمودن آن‌ها با چند آکورد یا ریتم ساده و جلوه دادن ساز گیتار در سطحی بسیار پایین‌تر از قابلیت‌های آن
۹. تلاش و کمک به ماندگاری بیشتر آثار کهن با حفظ شایستگی آنان
۱۰. آشنایی با تکنیک‌های مختلف و دشوار کلاسیک از مسیری دلنشین برای جلوگیری از فرسایش هنرجویان
۱۱. کمک به سرعت فراگیری و پیشرفت هنرجویان گیتار کلاسیک به دلیل داشتن انگیزه‌ای بیشتر

معیار انتخاب قطعات کتاب گیسو:
۱. انتخاب قطعاتی که به جهت ارزش ترانه، آهنگسازی، تنظیم، اجرا و یا زمان انتشار، مورد استقبال عموم بوده و همواره از خود نقشی پویان در خاطرات به جا گذاشته‌اند.
۲. قطعاتی که تنظیم آن‌ها بر روی ساز گیتار بنا به دلایل تقسیمات پرده‌ای مانند ربع پرده در موسیقی سنتی ایران و یا فرم تنظیم اولیه، با قابلیت‌های گیتار همخوانی نداشته در لیست قطعات این مجموعه قرار ندارند و این به معنی ارزش‌گذاری بین این قطعات نیست.
۳. بدیهی است امروزه آثار بسیار زیبایی از آهنگسازان برجسته ساخته می‌شود که بعدها و در گذر زمان در خاطرات جاودانه خواهند شد که قضاوت در مورد آن‌ها را به عهده آیندگان می‌گذاریم. کتاب گیسو صرفا شامل قطعاتی است که در گذشته ساخته شده و تا امروز جاری و باقی است.

معیار تنظیم قطعات کتاب گیسو:
با مد نظر قرار دادن نیازها و خواسته‌های نوازندگان گیتار، در این مجموعه ۱+۹ قطعه تنظیم شده برای گیتار با تفکیک زیر در اختیار قرار می‌گیرد:
۱. ۹ قطعه با امکان همراهی وکال و یا ساز دیگری به عنوان جایگزین به صورت دوئت
۲. ۱ قطعه به صورت تکنوازی
در برخی از قطعات تنظیمی به لحاظ موارد ذکر شده در ذیل، تنالیته‌ای متفاوت از مرجع آن در نظر گرفته شده است:
۱. تنالیته‌ای که اجرای آن روی ساز گیتار با فضای اصلی قطعه همخوانی بیشتری داشته باشد.
۲. تنالیته‌ای که با انگشت‌گذاری ساده‌تری اجرا گردد.
۳. انتخاب تنالیته‌ای که محدوده صدایی بخش وکال آن تنها به یک گروه صدایی اختصاص نداشته باشد و گروه‌های مهم صدایی (باریتن/ تنور/ آلتو/ سوپرانو) را پوشش دهد.
۴. در نظر گرفتن امکان استفاده از کاپو روی دسته گیتار و اجرای قطعات در تنالیته‌ای زیرتر، برای آن دسته از افرادی که تمایل دارند در بخش وکال نت‌های زیرتری را تجربه نمایند.
۵. توجه به مسئله هنر تلفیق بخش وکال با گیتار در تنظیم قطعات از نقطه نظر مفهومی و مهارتی، به طوریکه نوازنده در قسمت‌های سلو بتواند تکنیک بیشتری از خود در مقایسه با بخش‌های همراه با وکال به نمایش بگذارد.
۶. مد نظر قرار دادن مسائل اجرایی هر دو بخش با هم توسط نوازنده، به طوریکه نوازنده بتواند با اندکی تمرین و پس از تسلط بر بخش گیتار، اجرای بخش وکال را نیز خود به عهده گیرد.
۷. توجه به عدم ایجاد یکنواختی در تنظیم قسمت‌های تکرار شونده، به گونه‌ای که حتی المقدور تنظیمی متفاوت در اختیار قرار گیرد. با این حال این امکان وجود دارد تا نوازنده بنا به تشخیص و سلیقه خود، تکرارها را حذف و یا تنظیمات آن‌ها را جا به جا نماید.

کتاب گیسو روزگار سپری شده با نوای گیتار کتاب اول اثر هادی ارجمند در ۸۰ صفحه همراه با CD توسط نشر نای و نی منتشر شده است.