ردیف دوره عالی استاد علی اکبر خان شهنازی

کتاب ردیف دوره عالی استاد علی اکبر خان شهنازی برگرفته از نبوغ و قریحه‌ی هنری و نگاه ژرف اندیش او بر موسیقی گذشته‌ی ایران شکل گرفته است. استاد شهنازی در نوآوری و خلاقیت بی‌نظیر بوده و بیشتر ساخته‌هایشان ضمن تعلیم و تدریس موسیقی به شاگردان ساخته می‌شد، اگرچه بعدا آن‌ها را دوباره مورد تجدید نظر و بازبینی قرار می‌دادند، و همان نغمات به صورت مدون در آمده و ساختار ردیف را شکل دادند.

قریحه وذوق سرشار و آهنگسازی‌های بسیار والا که منحصر به نوازندگی استاد شهنازی است او را در زمره بزرگ‌ترین ردیف‌دان و آهنگساز و چهره‌ی ماندگار در عرصه موسیقی بدل کرده است. ایشان ضمن آموزش شاگردان مختلف که همه از تاثیرگذارترین موسیقیدانان معاصر می‌باشند، ساخته‌‌های بسیاری دارند که تمامی آن‌ها جزو عالی‌ترین نوع موسیقی ایرانی است. بخصوص تدوین و تنظیم کتاب ردیف دوره‌ی عالی که نشان دهنده‌ی شناخت عمیق این استاد بزرگ از فرهنگ غنی موسیقی این سرزمین است و شامل:
۱. پیش درآمدها
۲. چهارمضراب‌ها
۳. رنگ‌ها
۴. ضربی‌های متنوع
۵. جملات آوازی از تمام دستگاه‌ها و آوازها (به جز دستگاه نوا وراست پنجگاه)

کتاب ردیف دوره عالی از روی نوار تار استاد علی اکبر شهنازی نوشته شده است، چنانچه در مقدمه‌ی کتاب ردیف میرزاحسینقلی آمده است، شیوه‌ی نوازندگی استاد شهنازی، استفاده از تکنیک‌های پیچیده در تار و سوال و جواب‌های مختلف در جمله‌سازی‌ها و وجود جملات رابط بین فیگورهای مشابه با پرش‌های متعدد از بم به زیر و بالعکس که با بهره‌گیری از تمام امکانات ساز به ریزه‌کاری‌های زیبایی آرسته است، سعی شده در نگارش این مجموعه دقت بیشتری به عمل آید.

با این توصیف کتاب ردیف دوره‌ی عالی استاد شهنازی نسبت به امکانات اجرایی ردیف‌های کلاسیک موجود (ردیف میرزا عبدالله و ردیف میرزاحسینقلی و ردیف تار نی داوود) از آزادی بیشتری در شکل‌گیری انگاره‌ها و فیگورهای از پیش تعیین شده برخوردار است، علاوه بر پیش درآمدها و چهارمضراب‌ها و رنگ‌های متنوع در ردیف عالی استاد شهنازی که تفاوت‌های بارزی با ردیف‌های طرح شده دراین مجموعه دارد، حضور گوشه‌هایی خاص برای مایه گردانی از دستگاهی به دستگاه یا آوازی دیگر حالتی ویژه به این ردیف بخشیده است. از این روی بررسی صورت گرفته در کتاب ردیف دوره‌ی عالی استاد شهنازی برمحور تغییراتی قرار می‌گیرد که از این امکانات آزادی بیان در شکل‌گیری ردیف بهره جسته است.

کتاب ردیف دوره‌ی عالی استاد شهنازی اثر علی اکبر شهنازی آوا نویسی تحلیلی نبی احمدی در ۳۶۴ صفحه توسط نشر سرود منتشر شده است.