ردیف آسان است

کتاب ردیف آسان است تجربه شخصی یمین غفاری است از آموزش و بررسی منابع موجود و آثار بجا مانده از حال و گذشته استادان که گردآوری و تلفیق شده است و تلاشی برای ارائه تئوری ندارد بلکه یک پیشنهاد طرح درس است برای آموزش دوره‌ی متوسطه موسیقی ایران. هنرجو در طی آموزش به روشی که در کتاب ردیف آسان است آمده است، به دو شیوه‌ی نت‌خوانی و گوشی به آموزش ردیف می‌پردازد، همزمان با نواختن ردیف سازی، با ردیف آوازی هم آشنا می‌شود، جواب آواز تمرین می‌کند و همنوازی با تمبک را می‌آموزد، همچنین با چگونگی استفاده‌ی ردیف در آثار هنرمندان نیز آشنا می‌شود.

روش استفاده صحیح از کتاب ردیف آسان است:
۱. در این کتاب از حداقل علائم زینت استفاده شده تا هنرآموز آزادی عمل بیشتری متناسب با توانایی شما داشته باشد. هنرجو قادر خواهد بود آنچه که در لوح می‌شنود را با ذوق خود و نظر هنرآموز تغییر دهد (مقصود ریز و دراب و ... است).
۲. قطعات ضربی به شیوه‌ی استریو، ضبط شده است و هنرجو به راحتی می‌تواند صدای سازها را به تفکیک گوش کند و با آن تمرین کند.
۳. هنرجو می‌بایست بخش جواب آواز هر گوشه را با لوح تمرین کند. توضیح درباره جواب آواز در صفحه‌ی ۵۲ آمده است.
۴. قبل از زمزمه کردن یک گوشه نباید سراغ گوشه بعدی رفت؛ چون نواختن و دشفیر کردن این گوشه‌ها بدون درک آن بیهوده است. نت‌ها فقط کمک می‌کنند تا ما نغمه‌ها را فراموش نکنیم و با سرعت بیشتری پیش برویم.
۵. در پایان این کتاب ردیف آسان است هنرجو مطالب زیادی برای بداهه‌نوازی آموخته و توان تشخیص دستگاه شور و گوشه‌های آن را دارد و قادر هست با انتخاب و راهنمایی هنر‌آموز در گوشه‌هایی از دستگاه شور، نغماتی را از خودتان بنوازد.
۶. بهتر است این کتاب ردیف آسان است همراه با ردیفی که نواخته می‌شود تمرین شود. علائم کتاب برای تار و سه‌تار میزان شده است، اگر هنرجو ساز دیگری مینوازد، می‌تواند با کمک هنرآموز از مطالب کتاب بهره ببرد.
۷. خواندن برای نوازنده امری لازم است. هنرجو به مرور فرا می‌گیرد که قطعاتی را از حفظ بنوازد ولی این امر ناظر بر درک قطعه‌ی موردنظر نیست.علاقه‌مندان تنها زمانی قادر به درک کامل قطعه‌ای هستند که بتوانند آن را زمزمه کنند؛ بنابراین، شرط لازم برای درک موسیقی ایرانی، زمزمه‌ی آن و نه نواختنش است.
برای نواختن قطعات کتاب ردیف آسان است، دو کوک زیر مناسب است. کوک قطعات ضبط شده در لوح فشرده، بر مبنای نت لا ۴۴۰ هرتز است. می‌بایست توجه داشت که ساز حتما کوک باشد، در غیر این صورت جواب آواز و تمرین با قطعات، خوشایند نخواهد بود.

ردیف موسیقی ایران، از میانه دوران قاجار (ناصرالدین شاه) توسط نوازندگان آن دوره که معروف به خاندان هنر بودند به صورت شفاهی و سینه به سینه نقل شده و باقی مانده است، در ادامه هنرمندان بزرگی هم عمر خود را صرف گردآوری و حفظ آن کرده‌اند، کوشش‌هایی که نتیجه‌ی آن در قالب نغمه‌هایی دلنشین باقی مانده است. این که چه مقدار از آن توسط ایشان ساخته شده و چه مقدار نقل شده روشن نیست.

اندیشه‌ی نگارش ردیف همزمان با آشنایی هنرمندان با خط موسیقی در ذهن پویای علینقی وزیری جوانه زد، او نخستین کسی است که آموخته‌هایش از میرزاعبداله و میرزا حسینقلی را به خط نت می‌نویسد، علاوه بر این، مدرسه موسیقی تاسیس می‌کند، سرودهایی برای مدارس می‌سازد، آثار زیبا و متفاوتی برای ساز تار خلق می‌کند، شیوه‌ی آموزش مکتوب برای تار آماده می‌کند و در یک کلام به هنر موسیقی و نوازنده جایگاهی بلند می‌دهد.

در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم، شاگردان خاندان هنر بالیده‌اند و هر کدام راوی آموخته‌های خویش‌اند، کشور از آسودگی نسبی بهره‌مند است و جامعه بیش از پیش با مظاهر تمدن غربی عجین می‌شود، نوگرایی و تجدد ناشی از این تماس فرهنگی و اجتماعی در بدنه جامعه‌ی ایرانی رخنه می‌کند، در چنین مقطعی اشتیاق و نیاز برای تدوین یک ردیف جامع از موسیقی ایرانی بیشتر حس می‌شود، اما این هنرمندان آشنا به ردیف، با برگزاری جلسات متعدد، به نتیجه مشترکی نمی‌رسند، پنداری هریک به باور خویش، حقیقتی را نزد خود دارد.

در این میان موسی معروفی آنچه را که نزد درویش خان آموخته بود، می‌نویسد و با تطبیق و اضافه آن با دست نوشته های علینقی وزیری و مهدی صلحی (منتظم الحکما) مجموعه‌ای کم نظیر را به نام ردیف هفت دستگاه در سال ۱۳۴۲ منتشر می‌کند. این اثر فاخر، نخستین کارگان آموزش موسیقی ایران است، معروفی برای این کتاب بیش از سی سال زحمت کشید، بی شک می‌توان آن را دانشنامه موسیقی ایران دانست.

پس از تاسیس دانشکده‌ی هنرهای زیبا در سال ۱۳۴۴، گروه موسیقی با سرپرستی دکتر مهدی برکشلی تشکیل و نورعلی برومند کرسی آموزش ردیف و موسیقی ایرانی را در اختیار گرفت، برومند در اثر همنشینی با استادان برجسته‌ی موسیقی، سلیقه‌ی ممتازی در توصیف ردیف موسیقی ایرانی داشت، او از کاریزمای شخصیتی و نفوذ منحصر بفردی برخوردار بود، در آن زمان معدود کسانی که توفیق حضور در دانشگاه را داشتند، تحت نظر او به تدریس مشغول بودند. برومند با وجود منبع موثقی چون ردیف هفت دستگاه اصرار به تدریس ردیف میرزاعبداله به روایت استادش اسماعیل قهرمانی داشت، تاکید برومند بر تدریس ردیف مذکور در دانشگاه تهران، ردیف موسی معروفی را به حاشیه برد، تا جایی که در حال حاضر به زعم بسیاری از استادان موسیقی، ردیف میرزاعبداله به روایت نورعلی برومند معتبرترین ردیف موجود است.

این ردیف در دهه ۵۰ خورشیدی توسط ژان دروینگ آوانگاری و منتشر شد. این کتاب دومین کارگان موسیقی ایران بوده و برای اکثر سازها تدوین شده است. از آن سال‌ها تاکنون به طور موازی، ردیف موسی معروفی و ردیف میرزاحسینقلی در هنرستان و ردیف میرزاعبداله در دانشگاه تدریس شد، اما جدالی که بر سر اصالت ردیف‌های گوناگون از همان ابتدا شکل گرفت، هنوز هم ادامه دارد. با این همه جای یک تئوری مدون و جامع خالی است، نگره‌ای که گویای جوهر موسیقی ایران باشد به نحوی که هنرجوی موسیقی ایرانی راه بداهه‌پردازی و خلق را بیاموزد، نه تکرار مدام یک ردیف به امید بارور شدن ذهنش، بر این اساس به باور یمین غفاری، مولف کتاب ردیف آسان است، هیچ یک از تئوری‌ها و تحلیل‌های نگاشته شده، جان مایه موسیقی ایران را آشکار نمی‌سازد، بلکه بررسی متعصبانه‌ای از یک ردیف است.

کتاب ردیف آسان است اثر یمین غفاری در ۵۶ صفحه همراه با فایل صوتی توسط نشر هستان منتشر شده است.