مهدی خالدی

مهدی خالدی به سال ۱۲۹۹ در محله‌ی سنگلج تهران به دنیا آمد. پدرش حسین خان، از اهالی خالد آباد کاشان، سه تار می‌نواخته و با استاد صبا نیز دوستی داشته است. وی فراگیری موسیقی را به طور جدی در سال ۱۳۱۴ نزد استاد صبا شروع کرد و پیشرفت سریعی داشت، به طوری که پس از سه سال به خلیفه‌گری کلاس منصوب شد. کار حرفه‌ای را از سال ۱۳۱۹ با همکاری با رادیو ایران شروع کرد و پس از چندی در آزمایشی که از او به عمل آمد علاوه بر کار در ارکستر، اجازه‌ی تک‌نوازی نیز به او داده شد. خالدی علاوه بر استادش صبا، که اساس موسیقی را مدیون او و متاثر از سبک اوست، بعدها تحت تاثیر شیوه‌ی نوازندگی هایک، نوازنده‌ی کمانچه، و دیگران شیوه‌ی جدیدی را در نوازندگی ویولن به نمایش می‌گذارد که بسیار تاثیرگذار بوده و الهام بخش بسیاری از نوازندگان پس از خود می‌گردد.

از مهدی خالدی نوارهای متعددی به صورت تک‌نوازی و یا هم‌نوازی با دیگر اساتید در آرشیو رادیو ایران و یا آرشیوهای خصوصی موجود است. که از میان آن‌ها قطعات شور و سه گاه همراه سه‌تار استاد عبادی از اجراهای مثال زدنی او می‌باشند. در تصنیف‌سازی نیز همچون نوازندگی، پایه‌گذار سبکی جدید بود که بعدها توسط دیگران ادامه پیدا کرده و گسترش یافت. تصنیف‌های آمد نوبهار، بکنارم بنشین، رعنا جان و... نمونه‌های درخشانی از کارهای وی می‌باشند. بهترین زمان کاری او از ۱۳۲۳ تا ۱۳۳۱ می‌باشد که همراه با صدای خانم دلکش و اشعار نواب صفا مثلثی به یاد ماندنی در موسیقی به وجود آوردند. از سال ۱۳۳۵ به بعد به عللی ناشناخته خالدی تقریبا از صحنه‌ی حرفه‌ای کنار کشید و جز گهگاه کاری ارائه نکرد. و سرانجام این هنرمند گران‌قدر پس از سال‌ها تلاش برای ارتقای موسیقی ایران در نهم آذرماه سال ۱۳۶۹ دیده از جهان فروبست.

مهدی خالدی را با فعالیت هنری چندین ده ساله به راستی نمی‌توان در چند سطر شرح داد. آنچه درکتاب ده آهنگ برای تار و سه‌تار گرد آمده، مشتی است نمونه خروار از کارهایی که در اذهان عمومی معروف‌تر است. اما اجرای این آثار با تار و سه‌تار از یک سو رپرتوار این سازها را وسعت و غنا بخشیده و از سوی دیگر ضمن پرورش ذوق و استعداد نوازندگان به خاطر سبک خاص خود موجب گسترش دایره تکنیکی و نیز ارتقای آگاهی آن‌ها از سیر تکاملی موسیقی کشور ما و شناخت سبک‌های مختلف و دوره‌های گوناگون موسیقی ایرانی می‌گردد.

نت‌نویسی آهنگ‌ها در کتاب مهدی خالدی ده آهنگ برای تار و سه‌تار از روی نوارهای اجرا شده با ارکستر و تک‌نوازی خود روان‌شاد خالدی انجام گرفته است و سعی وافی شده تا حتی الامکان مطابق اصل باشد؛ اما در عین حال استفاده‌ی عام‌تر و نیز انطباق با تکنیک تار و سه‌تار اقتضا می‌کرد که بعضا دخل و تصرفاتی جزئی در آن‌ها اعمال شود. نکته‌ی دیگر در کتاب مهدی خالدی ده آهنگ برای تار و سه‌تار خط‌های اتصال و جمله‌بندی است که سعی شده برای آسان شدن ملودی اشعار به ویژه در بخش‌های مربوط به خواننده دقیقا منطبق بر سیلاب‌های اشعار باشند؛ اما ممکن است گاهی برای نوازنده تولید اشکال کند که در این صورت می‌توان آن‌ها را نادیده گرفته و هرطور که مناسب‌تر بود اجرا نمود. روی هم رفته در نت‌نویسی رعایت ساده‌نویسی شده است و اجرای حالات و طرز اجرای خاص به عهده نوازندگان گذاشته شده است.

کتاب مهدی خالدی ده آهنگ برای تار و سه‌تار به کوشش علاء ایجادی، محمدرضا گرگین‌زاده در ۲۸ صفحه توسط نشر سرود منتشر شده است.